Lavaş türkün ortaq mirasıdır

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Türkiyənin ölkəmizdəki səfirliyi və Bakıdakı Yunus Əmrə İnstitutunun təşkilatçılığı və dəstəyi ilə “Lavaş günü” layihəsi həyata keçirilir.

Bu münasibətlə dekabrın 17-də Bakıda “Qoç ət” restoranında “Lavaş türkün ortaq mirasıdır” mövzusunda mətbuat konfransı təşkil olunub.

Layihənin məqsədi ictimaiyyətin diqqətini milli mətbəximizin qədim nümunəsi olan lavaşın Ermənistan tərəfindən mənimsənilməsi faktına yönəltməkdir.

Bir ay davam edəcək layihə çərçivəsində Bakıda şəhərdaxili xidmət göstərən və üzərində Yunus Əmrə İnstitutunun loqosu və “Lavaş türkün ortaq mirasıdır” ifadəsinə yer verilmiş üç avtobus dolaşacaq, Nizami metrosunun çıxışında insanlara lavaşa həsr edilmiş broşürlər paylanılacaq.

Xatırladaq ki, 2014-cü il noyabrın 26-da Ermənistan tərəfindən milli mətbəximizin qədim nümunələrindən olan lavaş UNESCO-nun Qeyri-maddi mədəni irs üzrə Reprezentativ siyahısına “erməni çörəyi lavaşın hazırlanması ənənələri" kimi təqdim edilsə də, Azərbaycan tərəfinin etirazları və bununla bağlı həyata keçirilmiş fəaliyyətlər nəticəsində Ermənistanın təxribat cəhdlərinin qarşısı alınıb. Belə ki, UNESCO Konvensiyasının tələblərinə uyğun olaraq faylın adı dəyişdirilib və bununla da lavaş mətbəx mədəniyyətinin erməni millətinə aid olmadığı, sadəcə, bu mətbəx nümunəsinin Ermənistan ərazisində də mövcud olduğu qəbul edilib.

Bakıdakı Yunus Əmrə İnstitutunun müdiri İbrahim Yıldırım bildirib ki, layihəni keçirməkdə məqsədimiz bölgəmizin ortaq çörəyi olan lavaşın bizim ortaq mirasımız olduğuna diqqət çəkmək və ictimaiyyətə çatdırmaqdır. O, 2016-cı ildə UNESCO-nun iclasında lavaşın türk çörəyi kimi qəbul olunacağına ümid etdiklərini söyləyib.

Azərbaycan Milli Kulinariya Assosiasiyasının prezidenti, UNESCO-nun Ənənəvi Qida Komitəsinin sədri Tahir Əmiraslanov ötən il lavaşla bağlı çəkişmələrin olduğuna diqqət çəkərək bu tədbirin əhəmiyyətini qeyd edib. Ötən il türklərin ümumi çörəyi kimi həm lavaş, həm də yuxa (yufka) adı altında UNESCO-ya təqdim etmək barədə qərar qəbul olunduğunu söyləyib.

Ermənilərin “Lavaş” adı verilən çörəyin öz mədəniyyətinə aid bir ünsür kimi qəbul edilməsi üçün UNESCO-ya müraciət etdiklərini xatırladaraq bununla bağlı bir sıra faktlara aydınlıq gətirib. Diqqətə çatdırıb ki, 1636-cı ildən 1906-cı ilədək 17 erməni lüğət kitabı çıxıb. Bunlardan 6-sı izahlı lüğətdir. Bu lüğətlərdən heç birində lavaş sözü yoxdur. Yalnız iki lüğətdə “lav” sözü keçir ki, o da yaxşı deməkdir. Erməni alimi Sevartyan öz lüğətində yazır ki, bu çörək türklərdən gəlmədir.

T.Əmiraslanov vurğulayıb ki, lavaş təndirdə alova toxunan bizim yeganə çörəyimizdir. Ona görə də ona “alov aş”, türkcə isə “yalov aş” demişik. Sonralar “alov” sözünün əvvəlindəki “a” hərfi düşüb və “lavaş” kimi qalıb. Qeyd edib ki, nazik çörəklərin adlarına Mahmud Kaşğarinin “Divani Lüğəti-Türk” əsərində rast gəlmək olar. Nizami Gəncəvi, Məhsəti Gəncəvi və Xaqani Şirvaninin əsərlərində, Yusif Balasaqunlunun “Kutatqu bilik” kitabında da lavaş haqqında danışılıb.

Qeyd olunub ki, həm dilçilik nöqteyi-nəzərdən lavaş bizim çörəyimizdir. Digər tərəfdən isə əkinçilik mədəniyyətimizə, folklorumuza, adət-ənənələrimizə əsasən bunu deyə bilərik.

Tahir Əmiraslanov tədbirin təşkilatçılarına minnətdarlıq edərək bildirib ki, lavaşın türklərə məxsus çörək olduğunu söyləməyə tam haqqımız var.

Qeyd edək ki, tədbir çərçivəsində lavaş bişirilərək ətrafdakı insanlara paylanılıb.