Dünya nəhəngi imtina etdi: “Rusiya hərbi müttəfiqimiz deyil”

Rusiyanın Xarici işlər naziri Sergey Lavrov ölkəsi ilə Çin arasında 20 il əvvəl imzalanan “dostluq və əməkdaşlıq barədə müqavilə” ilə bağlı məqalə yayımlayıb. Məqalə həm Rusiya, həm də Çin mətbuatında dərc olunub. Lavrovun sözlərinə görə, müqavilə iki ölkənin bir-birinə ərazi iddiası olmadığını da təsdiq edib. Lavrov yazıda onu da iddia edib ki, Rusiya-Çin hərbi əməkdaşlığı üçüncü dövlətlərə qarşı yönəlməyib.

Bu barədə “Atlas” Araşdırmalar Mərkəzindən Teleqraf.com-a daxil olan analitik materialda bildirilib.

Məqalədə qeyd edilib ki, Rusiyanın ekspert dairlərində ən çox müzakirə olunan mövzulardan biri Moskva-Pekin münasibətləridir:

“Son illər Çin Rusiyanın siyasi və iqtisadi tərəfdaşına çevrilib və bu istiqamətdə münasibətlər getdikcə inkişaf edir. Ancaq rusiyalı ekspertlər iki ölkəni hərbi müttəfiq adlandırmağın doğru olmadığını da söyləyirlər. Bəs bunun səbəbi nədir?

Rusiyalı ekspertlər 2020-ci ildə Rusiya ilə Çin arasında iki mühüm hadisənin baş verdiyini bildirirlər. Birinci hadisə budur ki, iki ölkə ballistik raketlərin uçuşları barədə bir-birini əvvəlcədən məlumatlandırmalıdır. İkinci hadisə isə budur ki, Rusiya və Çinin dəniz qüvvələri Asiya-Sakit okean bölgəsində birgə patrul xidməti həyata keçirir. İki ölkə arasında birgə hərbi yarışlar da reallaşıb.

Rusiya ilə Çini Qərbin, o cümlədən ABŞ-ın onlara qarşı siyasəti yaxınlaşdırır. Rusiya və Çin ABŞ-a qarşı birgə müqavimət strategiyasını həyata keçirir. Siyasi ekspertlərin fikrincə, 2015-2020-ci illər arasında Rusiya-Çin əməkdaşlığı sırf “anti-amerikan” xarakteri daşıyıb. Bu illərdə Rusiya ilə Çin arasında müxtəlif hərbi təlimlər keçirilib. Təlimlərdə hər iki tərəfdən yüz minlərlə hərbçi, 40 minə yaxın tank və 80 hərbi gəmi cəlb olunub. İki ölkədə beynəlxalq terrorçulara qarşı birgə mübarizə metodları ətrafında da müzakirələr aparıblar.

Buna baxmayaraq, Çin Rusiya ilə hərbi əməkdaşlıqda məsafə saxlamağa da üstünlük verir. Yəni Rusiya Çinin hərbi müttəfiqi deyil. Baxmayaraq ki, Çin ABŞ-la müxtəlif səviyyətlərdə mübarizə aparır, ancaq Pekinin xarici və təhlükəsizlik siyasətinin əsas qayəsini təkbaşına güc mərkəzinin formalaşdırılması təşkil edir. Yəni Çin heç bir dövlətlə müttəfiqlik əlaqələri qurmur. Bu Çinin siyasi fəlsəfəsinə ziddir”.

Məqalədə vurğulanıb ki, ABŞ dünyanın supergücü olsa da, NATO çərçivəsində müttəfiqləri var, Böyük Britaniya Vaşinqtonun əsas strateji müttəfiqidir:

“Çin isə belə müttəfiqlik münasibətləri heç kimlə qurmur. Misal üçün Çin Rusiyanın istəyi ilə Krım, Abxaziya və Cənubi Osetiya məsələlərində Moskvanın yanında yer almayıb. Çünki torpaq bütövlüyü məsələsi Çin üçün əsas prinsipdir. Rusiya isə illərdir “parçala və hökm sür” siyasətinə üstünlük verir. Buna görə də rusiyalı ekspertlər Rusiya-Çin tərəfdaşlığını hərbi müttəfiqlik hesab etmirlər. Bu nə nəzəriyyədə, nə də praktikada belədir. Pekin hesab edir ki, hərbi alyanslar Çinə gərəksiz problemlər yarada bilər. Görünür, belə bir ittifaq heç Rusiyaya da lazım deyil. Misal üçün Çinlə Hindistan arasında gərginlik yarananda Moskva vasitəçi kimi çıxış edir. Çünki Rusiyanın Çinlə yanaşı, Hindistanla da sıx münasibətləri var və bu ölkəyə də hərbi texnika satır.

Rusiya Çinin hərbi müttəfiqi olsaydı, Dehli Moskvanın vasitəçiliyini qəbul etməyəcək və ABŞ-a daha çox yaxınlaşacaqdı. Hindistan-ABŞ ittifaqı Rusiyanın maraqlarına ziddir. Eyni ilə əgər Çin Rusiyanın hərbi müttəfiqi olsaydı, Ukrayna və ya Avropa İttifaqı dövlətləri ilə münasibətlərində əlavə problemlər olacaqdı. Bu da Çinə lazım deyil. Təsadüfi deyil ki, Çin Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının sırf iqtisadi zəmində fəaliyyət göstərməsini istəyir. Halbuki, Rusiya Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatını siyasi bir quruma çevrilməsini istəyir”.