Daşınmaz əmlak bazarında qiymət artımının 3 səbəbi - Ekspert rəyi

"Bu gün daşınmaz əmlak bazarında keyfiyyət məsələsi əsas prioritetlərdən biri hesab olunur. Bu gününün alıcısı üçün keyfiyyət, tərtibat, interyer və rahatlıq başlıca amillərdən biridir. Ona görə də qiymət əmlakın keyfiyyətinə, şəraitinə, əlverişli imkanlarına görə müəyyənləşir".

Bu fikirləri Teleqraf.com-a açıqlamasında daşınmaz əmlak bazarı üzrə ekspert Rafiq İmanov bildirib. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda daşınmaz əmlak bazarının formalaşdığı ilkin mərhələdə - ötən əsrin 90-cı illərinin ortalarında keyfiyyət məsələləri o qədər də əhəmiyyət daşımırdı: "İnsanlar ilk növbədə yeni Konstitusiya və yeni ictimai münasibətlərdən istifadə edərək mülkiyyət hüquqlarını realizə etmək, mülkiyyətə sahib olmaq barədə düşünürdülər. Təbii ki, bu tendensiya formalaşmaqda olan ilkin kapitalizmin və çoxukladlı mülkiyyətə əsaslanan bazar iqtisadiyyatının tələbi idi. Getdikcə Azərbaycanın iqtisadi imkanları artmağa başladı, bazar iqtisadiyyatı münasibətləri təşəkkül tapdı, iqtisadi sahədə islahatlar, o cümlədən torpaqların özəlləşdirilməsi prosesi həyata keçirildi, tikinti sektorunda böyük inkişaf baş verdi ki, bu da nəticədə Azərbaycanın əmlak bazarını yeni keyfiyyət istiqamətlərini müəyyənləşdirdi".

Rafiq İmanovun sözlərinə görə, yüksək keyfiyyətli çoxmərtəbəli yaşayış binaları inşa olunduqdan onra əhalinin tələbatı ilə yanaşı əmlak bazarının çeşidli imkanları da genişləndi: "Dünyada baş verən maliyyə-iqtisadi böhranla Azərbaycanın əmlak bazarında da qiymətlərinin bəzi yerlərdə stabil qalması, bəzi ərazilərdə isə hətta artımla müşayiət olunması hallarına rast gəlinir. İlkin və təkrar bazarda təklif olunan qiymətlərə nəzər salsaq görərik ki, ilkin bazarda qiymətlərin bir qədər aşağı düşmə halları hiss olunsa da, təkrar bazarda hətta qiymətlərin 15-20 faiz qalxması müşahidə olunur".

Ekspert hesab edir ki, bunun bir sıra səbəbləri var: "Birincisi, bu, daşınmaz əmlaka, xüsusilə mənzilə tələbatı olan insanların kontingenti ilə bağlı olan məsələdir. İstənilən cəmiyyətdə hər beş ildən bir mənzilə və yaxud digər daşınmaz əmlaka sahib olmaq istəyən nəsil yetişir və tələbat artır. Azərbaycanda ötən beş-altı il ərzində bu tələbat özünün pik həddinə çatmışdı. Təxminən ötən ildən başlayaraq isə bu sahədə azalmalar müşahidə olunmaqdadır. Bazarda qiymət kiçik qalxıb-enmələr istisna olunmaqla, sabit olaraq qalır, alıcı isə əvvəlki kimi yoxdur.

İkincisi, daşınmaz əmlak bazarında müşahidə edilən qiymət artımı bir tərəfdən sosial ipoteka ilə bağlı şərtlərin müəyyən qədər asanlaşmasıyla izah olunsa da, dünyada gedən maliyyə-iqtisadi böhranla bağlı yaranan vəziyyətdən də asılıdır. Bu prosesin özü mülkiyyətçilərdə müəyyən çaşqınlıq yaratmış və əmlak bazarında satışın aşağı düşməsinə səbəb olmuşdur. Məsələn, maliyyə böhranı ilə əlaqədar olaraq mülkiyyətçilər öz əmlaklarını bazardan çıxarır və bir müddətdən sonra daha baha qiymətə satacaqlarını düşünürlər. Alıcılar da daşınmaz əmlak bazarında qiymətlərin aşağı düşəcəyini ümid edərək istədikləri əmlakın alınmasını bir qədər sonra, daha ucuz qiymətə alacaqlarını zənn edirlər. Beləliklə, əmlak bazarında müvəqqəti durğunluq müşahidə edilir".

Rafiq İmanov hesab edir ki, qiymət artımının üçüncü səbəbi mülkiyyətçilərin, ayrı-ayrı kommersiya şirkətlərinin və işbazların süni qiymət artımı ilə bağlı bazara məqsədli şəkildə müəyyən məlumatlar ötürməsidir: "Bu da heç şübhəsiz ki, qiymətlərin süni olaraq şişirdilməsinə gətirib çıxarır və nəticədə əmlak bazarında alıcılıq qabiliyyətinin aşağı düşməsinə səbəb olur. Bildiyimiz kimi brend markalı neftin dünya bazarında qiymətinin qeyri-stabil xarakter alması və dünya iqtisadi böhranı makroiqtisadi sistemə də öz təsirini göstərir. Bu gün dünya iqtisadiyyatında yaranmış vəziyyət bütün sahələrə, o cümlədən daşınmaz əmlak bazarına da sirayət etməkdədir. Belə olan halda, bütün sahələrdə olduğu kimi əmlak birjasında da mütəhərriklik özünü göstərəcək. Habelə, əhalinin pul gəlirlərində müşahidə edilən azalma mexaniki şəkildə əmlak bazarında alıcılıq qabiliyyətini də məhdudlaşdıracaq”.