“Bizdən zorla qoparılıb, ora da qaytarılmalıdır” – Tural Abbaslı ilə müsahibə

Ağ Partiyanın sədri Tural Abbaslı Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik.

- Azərbaycan ordusunun lokal antiterror tədbirləri uğurla başa çatdı, separatçı və terrorçu ünsürlər təlsim oldular. Bundan sonra bizi nə gözləyir?

- Erməni sakinlərinin davranışından çox şey asılı olacaq. Şərtlərimiz aydındır, biz bütün ərazilərimizdə suverenliyimizi müdafiə edirik. Azərbaycan ərazisində “boz zona”ya imkan verməyəcəyik. Bu, istənilən suveren dövlətdə belədir. Yenə də nəsə etməyə çalışacaqlarsa, addımlar atılacaq, Azərbaycan ordusu yerindədir, tələblərimizi yerinə yetirəcək gücdədir.

İran və Rusiya da son antiterror tədbirləri zamanı ermənilərə onların göstərdiyi dəstəyi vermədilər, verə bilmədilər. Hər halda reallığı onlar da başa düşməlidir.

Bizim istəyimiz budur ki, Xankəndi və ətrafında yaşayan insanlar Azərbaycana reinteqrasiya olunsun. Bunun alternativi yoxdur. “Xüsusi imtiyaz”, yaxud “xüsusi status” müzakirə mövzusu ola bilməz. Bu, Azərbaycan Konstitusiyasına da ziddir. Bizim Konstitusiyada təsbit olunub ki, irqindən, dinindən, milliyyətindən asılı olmayaraq, heç bir vətəndaş digər vətəndaşdan üstün deyil. Bu, erməni əsilli vətəndaşlara da aiddir. Yəni hamı necə, onlar da elə, “xüsusi status” olmayacaq. Reinteqrasiya olunmalıdırlar, Azərbaycan qanunlarına tabe olaraq, bizim pasportları almalıdırlar.

Hesab edirəm ki, erməni icması ilə artıq başlayan danışıqlarda da reinteqrasiya yolları müzakirə edilir. Biz deyirik ki, bu olmalıdır, onlar da sadəcə hansı yolla olacağını soruşa bilərlər. İndi onlara reinteqrasiya ilə bağlı hazır yol xəritəsi izah olunur. Gözləntimiz budur ki, həmin ərazilərdə Azərbaycan qanunları tətbiq edilməlidir, bu da artıq başlayıb. İndi orada kimsə yaşamaq istəyirsə, Azərbaycan pasportu almalıdır.

- Qarabağ erməniləri reinteqrasiyaya necə yanaşa bilərlər? Sizcə, oradakı dinc ermənilərlə uzun illər onlara rəhbərlik etmiş separatçıların baxışlarında bir fərq varmı?

- Biz o qondarma rejimlə danışıqlar aparmırıq. Biz o rejimi terrorçu elan etmişik. Araik Arutyunyan və bu qondarma rejimin digər başçıları da İnterpolun axtarışındadır. Onlar Gəncədə, Tərtərdə, Bərdədə hərbi cinayətlər törədiblər. Bizi həmin qondarma rejimin nə fikirləşdiyi maraqlandırmır.

Biz həmin ərazilərimizdə yaşayan erməni əsilli vətəndaşlarımızla danışıqlar aparırıq. Aidiyyəti qurumlarımız hansısa ərazimizdə bir problem yarananda oranın sakinləri necə danışıqlar aparırlarsa, onlarla da belə edirlər. Separatçıların nə düşündüyü bizi maraqlandırmır. Öz ərazimizdə başqa subyekt tanımırıq.

Bizə öz sakinlərimizlə danışmaq üçün başqa vasitəçi lazım deyil. Buna görə dünyanın müxtəlif yerlərindən bizə qarşı bəyanatlar səsləndirilir, amma Azərbaycan dövləti öz işini səbirlə görür. Bu məsələdə heç kim bizimlə şərt və tələb dilində danışa bilməz.

- Son gəlişmələr bizi Ermənistanla sülh müqaviləsinə nə qədər yaxınlaşdırdı? Baş nazir Nikol Paşinyanın sülhlə bağlı son açıqlamasını da müsbət hesab etmək olar.

- Qarabağı Ermənistanla məsələdən ayırmaq lazımdır. Bunun Ermənistana heç bir adiyyəti yoxdur. Paşinyanın Xankəndiyə, Xocalıya, Əsgərana, Xocavəndə, Ağdərəcə nə aidiyyəti var? Paşinyan, Ermənistan parlamenti kimdir?

Azərbaycanla Ermənistan arasındakı sülh müqaviləsi qətiyyən Qarabağı özündə ehtiva edə bilməz. Ermənistan öz ərazilərinə cavabdeh ola bilər. Biz, məsələn, Ermənistanla sərhədin delimitasiyası məsələsini müzakirə edə bilərik. Bunun da hələlik xəritəsi müəyyən olunmayıb. Yəni Qarabağ məsələsində Paşinyanlıq bir iş yoxdur. Ona görə də, bu məsələnin sülh müqaviləsinə necə təsir edəcəyinin müzakirəsini də doğru hesab etmirəm. Bu, Azərbaycanın daxili işidir, necə edəcəyini də özü bilər.

Dediyim kimi, biz Ermənistanla sərhəd məsələsini, Zəngəzur dəhlizini və Azərbaycanın tarixi torpaqlarını müzakirə edə bilərik. Bütün bunların əsasında sülh müqaviləsi imzalana bilər.

- Zəngəzur dəhlizindən söz düşmüşkən, bu məsələ son günlər Ermənistan, Azərbaycan, xüsusən də Türkiyə mediasında aktiv müzakirə olunur. Bu dəhlizin perspektivi haqda necə düşünürsünüz?

- Zəngəzur dəhlizi olmalıdır. Tarixə baxsaq görərik ki, bizi zorla oradan çıxarıblar və torpaqlarımız iki yerə bölünüb. Naxçıvan süni şəkildə bizdən uzaqlaşdırılıb. Terrorçu kommunist rejimi dönəmində Azərbaycan torpaqları xalqımızın iradəsi nəzərə alınmadan ondan qopardılıb və qanunsuz olaraq Ermənistana birləşdirilib. Bu azmış kimi, 500 mindən çox soydaşımız minillərlə yaşadığı dədə-baba torpaqlarından – Qərbi Azərbaycandan deportasiya edilib, etnik təmizləməyə məruz qalıb. İndi biz bunu tələb etməliyik. Əlbəttə, biz deməliyik ki, dünyanın heç bir praktikasında yoxdur ki, zorla sən dövləti iki yerə böləsən. Bu tarixi ədalət bərpa olunmalıdır.

“Turan qapısı” adlandırılan Zəngəzur dəhlizi həm türk dünyasını, həm də Şərqlə Qərbi, yaxud Çinlə Avropanı birləşdirəcək xətlərdən biri olacaq. Bu baxımdan, bizim bir çox ölkələrlə Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı maraqlarımız üst-üstə düşə bilər. Düşməsə belə, bizim strateji hədəflərimizdən biri də Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvanı quru yolla bir-birinə bağlamaq olmalıdır. Çünki bu təhlükəsizlik məsələsidir.