Azərbaycanda onların işə cəlb edilməsi qadağandır

Bu gün Ümumdünya Əməyin Mühafizəsi günüdür.

Beynəlxalq Əmək Təşkilatının (BƏT) məlumatına əsasən, dünyada hər il 337 milyon istehsalatla əlaqəli bədbəxt hadisə baş verir və bu hadisələrdə təxminən 2,02 milyon nəfərdən işçi dünyasını dəyişir, 317 milyon nəfər isə peşə xəstəliklərindən əziyyət çəkir, nəticədə dünya iqtisadiyyatı ÜDM-nin 4 faizi miqdarında itkiyə məruz qalır.

Teleqraf.com xəbər verir ki, bu acı statistika nəzərə alınmaqla, BƏT-in təşəbbüsünə əsasən, işçi insanların sağlam və təhlükəsiz əmək şəraiti ilə təmin olunmasına dünya ictimaiyyətinin diqqətinin artırılması üçün 2003-cü ildən 28 aprel - Ümumdünya Əməyin Mühafizəsi günü kimi qeyd edilir. (Əvvəllərdə isə bu gün Amerika və Kanadada əmək kollektivlərinin bədbəxt hadisə nəticəsində həlak olmuş işçilərlə bağlı 1989-cu ildən etibarən qeyd etdikləri anım günü olub).

Əməyin mühafizəsi sahəsində fəal dövlət siyasətinə malik olan Azərbaycanda da hər il Ümumdünya Əməyin Mühafizəsi günü qeyd edilir. 1997-ci ildə vətəndaşların əmək hüquqlarının, o cümlədən əməyin mühafizəsi hüququnun təmin olunmasına dövlət nəzarətini həyata keçirən dövlət qurumu yaradılıb, 1999-cu ildə isə MDB-də ilk dəfə Azərbaycanda yeni sosial-iqtisadi münasibətlər dövrünə uyğun Əmək Məcəlləsi təsdiq edilərək qüvvəyə minib. Məcəllənin 207-239-cu maddələri məhz əməyin mühafizəsi normaları, qaydaları və prinsiplərini əhatə edir.

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyindən verilən məlumata görə, ötən dövrdə Azərbaycan BƏT-in əsas işçi hüquqları ilə bağlı 57 Konvensiyasını, o cümlədən əməyin mühafizəsi ilə əlaqədar 21 Konvensiyasını ratifikasiya edib. Bu Təşkilatla əməkdaşlıqda layiqli əmək konsepsiyasının reallaşdırılması yönündə kompleks tədbirlərin həyata keçirildiyi Azərbaycanın ötən il BƏT-in Rəhbər Orqanına üzv seçilməsi də ölkəmizdə əmək və məşğulluq sahəsində aparılan məqsədyönlü siyasətə beynəlxalq səviyyədə yüksək dəyər verilməsinin əyani təzahürüdür.

BƏT tərəfindən 2018-ci il üçün Ümumdünya Əməyin Mühafizəsi gününün mövzusu “Əməyin mühafizəsi: xüsusən həssas təbəqə-gənc işçilərdir” kimi müəyyən olunub ki, bu da təsadüfi deyil. BƏT-in rəsmi saytında açıqlanan məlumatda (http://www.ilo.org/safework/events/safeday/lang--en/index.htm) bu gün dünya üzrə işçilərin 541 milyon nəfərinin məhz 15-24 yaşlarında olan gənclərdən ibarət olduğu və dünya üzrə işçi qüvvəsinin 15 faizini təşkil etdiyi, onların müəyyən bir hissəsinin təhülkəli əmək şəraitində çalışdığı bildirilir. Bu isə gənc işçilərin əməyinin mühafizəsini qlobal səviyyədə aktuallaşdırır.

Qeyd edək ki, Azərbaycanın əmək qanunvericiliyində şəxsin işə qəbulu üçün minimum yaş həddi 15 yaş müəyyən edilməklə, 15 yaşından 18 yaşınadək olan işçilər üçün bir sıra əlavə təminatlar, eyni zamanda, onların əməyindən istifadənin xüsusiyyətləri əksini tapıb. Bu zaman əsas prinsiplərdən biri kimi, bu yaş qrupundan olan işçilərin, yəni gənclərin əmək şəraiti ağır, zərərli olan iş yerlərində, yeraltı tunellərdə, şaxtalarda və digər yeraltı işlərdə, habelə əxlaqi kamilliyinin inkişafına mənfi təsir göstərən iş yerlərində onların əməyinin tətbiq edilməsi qadağan edilir. Yaşı 18-dən az olan işçilər üçün konkret normalar müəyyən edilir ki, həmin normalardan artıq ağır əşyaların qaldırılması və bir yerdən başqa yerə daşınması işlərinə onların cəlb edilməsi qadağandır.

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidmətinin fəaliyyət istiqamətlərindən biri də bütün iş yerlərində əmək qanunvericiliyinin tətbiqinə, o cümlədən insan faktorunun üstünlüyü prinsipi əsas götürülərək işçilər üçün sağlam və təhlükəsiz əmək şəraitinin yaradılmasına yönəlib.

Məlum olduğu kimi, əmək müqavilələrinin elektron qeydiyyatı sistemi əmək münasibətlərinin elektron müstəvidə şəffaflaşdırılmasını təmin edir. Hazırda qarşıda duran əsas vəzifələrdən biri də işçilərin əməyinin təhlükəsizliyi sahəsində iş yerlərində mövcud vəziyyətin öyrənilməsində müasir texnologiyalardan istifadənin reallaşdırılması, dəqiq və obyektiv məlumatların əldə olunmasına imkan verən elektron sistemin tətbiqi, qabaqlayıcı tədbirlərin çeşidlərinin və əhatə dairəsinin genişləndirilməsi mexanizminin səmərəli təşkilidir.

Nazirlikdən bildirilib ki, Xidmət tərəfindən işçilər, habelə gənc işçilər üçün sağlam və təhlükəsiz əmək şəraitinin yaradılması, əməyin mühafizəsi ilə bağlı norma, qayda və prinsiplər barədə işəgötürənlər arasında geniş və ardıcıl məlumatlandırma işləri də aparılır.

Qeyd edilən tədbirlər çərçivəsində gənc işçilərin sağlam və təhlükəsiz əmək şəraitində işləmələrinin təmin edilməsi ilə bağlı qanunvericiliyin prinsipləri, onlar üçün iş yerlərində verilməli olan əlavə təminatlar da işəgötürənlərin diqqətinə çatdırılıb, əməyin mühafizəsi ilə bağlı ətraflı təbliğat-maarifləndirmə işləri aparılıb.