Anti-vaksin şayiələri: Alimləri necə "linç" edirdilər?.. - İnanılmaz tarix

Koronavirus peyvəndlərinin sürətli inkişafı və yan təsirlərinin hələ tam aydınlaşdırılmaması bəzilərində peyvəndlərin təhlükəsizliyi ilə bağlı narahatlıq doğurur. Xüsusilə, peyvəndlərin sonsuzluq təhlükəsi, hamilə və laktasiya dövründə olan qadınlar üçün mümkün təsirlərinin bilinməməsi, nadir ürək əzələsi və membran iltihabı və ya qan laxtalanması kimi müxtəlif yan təsirləri, anesteziya kimi şayiələr peyvəndə qarşı mənfi fikirlər formalaşdırır.

Teleqraf.com xəbər verir ki, peyvəndlərə inamsızlıq yeni bir hal deyil.

Çinli tarixçi Patrik Zilberman deyirdi ki, vaksin problemi peyvəndin özü qədər qədimdir.

Müasir peyvəndin tarixi 18-ci əsrdə Edvard Cenner və çiçək peyvəndi ilə bağlıdır. Variola virusunun yaydığı çiçək xəstəliyi 1980-ci ildə peyvənd sayəsində tamamilə məhv edildi. Çiçək peyvəndi ilə bağlı ilk elmi araşdırmalar aparan ingilis cərrah Cenner ilk olaraq 1796-cı ildə hazırladığı peyvəndi kəndindəki uşaqlar üzərində sınaqdan keçirir və müsbət nəticələr əldə edir.

Cenner peyvəndlə tibbdə elmi inqilab edir və müasir immunologiyanın əsasını qoyur.

Peyvəndin xəstəlikdən daha təhlükəli ola biləcəyindən narahat olan dövrün bir çox həkimləri səhiyyə sahəsində inqilab sayılan peyvənd müalicəsinə qarşı çıxır. Çiçək peyvəndi 1853-cü ildə Birləşmiş Krallıqda uşaqlar üçün məcburi hala gətirilir. Müxaliflər heyvan mənşəli məhsulların "təhlükəli", "din əleyhinə" və ya "fərdi azadlıqların pozulması" kimi arqumentlərlə vaksin əleyhinə çıxırdılar.

Peyvəndləməyə qarşı ciddi müqavimət göstərən İngiltərə parlamenti peyvənd vurdurmaq istəməyənlər üçün 1898-ci ildə "vicdan şərti" tətbiq etdi. Beləliklə, vaksin məcburiyyəti qismən aradan qaldırıldı.

Çiçək peyvəndindən təxminən 90 il sonra fransız mikrobioloq və kimyaçı Louis Pasteur 1885-ci ildə quduz peyvəndini kəşf edir. 19-cu əsrin sonunda Louis Pasteur zəifləmiş bir virus növündən quduzluğa qarşı peyvənd hazırlaya bilir. Lakin yenə də peyvəndə qarşı inamsızlıq yaranır və anti-peyvəndçilər Pasteuri "laboratoriyada quduzluğu" yetişdirməklə mənfəət əldə etmək istəyində günahlandırır. Quduzluq peyvəndi tifo, vəba və vəba peyvəndini inkişaf etdirdi.

1920-ci illərdə alüminium duzlarından peyvəndlərin effektivliyini artırmaq üçün köməkçi vasitə kimi istifadə olunmağa başladı. Yarım əsrdən sonra bu duzlar Fransada E3M dərnəyi tərəfindən makrofajik miyofasitə səbəb olmaqda günahlandırıldı. Beləliklə, yenidən peyvəndlərə qarşı şübhə yarandı.

1998-ci ildə nüfuzlu tibb jurnalı olan “The Lancet”də nəşr olunan bir araşdırmada qızılca, kabakulak, məxmərək əleyhinə hazırlanan MMR peyvəndi ilə autizm arasında bir əlaqə olduğu fikri yayılır. Elmi ictimaiyyət tezliklə araşdırmanın müəllifi Endryu Vaykfildin hiylə işlədərək nəticələri dəyişdiyini öyrənirlər. Lakin məqaləni silən “The Lancet” tədqiqatı inkar etsə də və bunun doğru olmadığını sübut edən bir çox elmi araşdırma olsa da, bu gün peyvəndlərin autizmə səbəb olduğuna inanan bir çox insanlar var.

Saxta araşdırma bu gün də peyvənd əleyhdarları tərəfindən “elmi arqument" kimi istifadə olunur.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, qızılca xəstəliyi 2019-cu ildə dünyada 207 000 insanın ölümünə səbəb olub, 2016 -cı ildə eyni xəstəlikdən ölüm halları 50 faiz azalıb.

2009-cu ildə H1N1 qripi virusu səbəbiylə ortaya çıxan donuz qripi milyonlarla insanın ölümünə gətirən İspan qripi ilə eyni ailədən olduğu üçün ÜST həyəcan təbili çaldı. Sözügedən qripə qarşı peyvəndlər hazırlansa da, epidemiyanın gözlənildiyi qədər ciddi təsiri olmadı.

Bir çox ölkədə milyonlarla doza peyvənd israf edildi və peyvəndlərdən biri olan “Pandemrix”in narkolepsi riskini artırdığı aşkar edildikdən sonra peyvəndlərə qarşı inamsızlıq daha da gücləndi. İsveçdə peyvənd olunan 5,5 milyon insandan 440 nəfəri əks-təsir nəticəsində yuxu pozuntusuna görə təzminat aldı.

Vaksinasiyanın köməyi ilə 2020-ci ilin avqust ayından etibarən Afrikadan poliomielit, kiçik uşaqlarda ifliclə nəticələnən xəstəlikdən tamamilə xilas olsalar da, xəstəliyin endemik olaraq Asiya, Pakistan və Əfqanıstanda qalmaqda davam edir...