Ev tikməyə nədən başlamalı? - ARAŞDIRMA

Torpaq sahəsi alıb ev tikdirmək istəyənlər üçün hansı sənədləri hazırlamaları həmişə sual doğurub. Son illər bu sahədə baş verən yeniliklərlə yanaşı, hərc-mərclik "nədən başlamalı" sualına səbəb olub. Həyət evi tikdirmək arzusunda olanların sualına ekspertlərin köməyilə aydınlıq gətirməyə çalışdıq.

Əvvəlcədən qeyd edək ki, alınan torpaq sahəsinin sənədləri qaydasında olsa da, ev tikmək üçün icazə almaq və rüsum məsələsi əməlli-başlı qalmaqala səbəb olduğu barədə tez-tez eşidirik.

Hüquqşünas Müzəffər Baxışov deyir ki, torpaq sənədləri tam qaydasındadırsa, onda Bakı şəhər İcra Hakimiyyətində Şəhərsalma və Arxitektura Baş İdarəsinə müraciət edilməli, həmin idarədən də icazə aldıqdan sonra tikinti həyata keçirilməlidir: "Bunun üçün də müvafiq layihə-smeta sənədləri təqdim edilməlidir. Həmin sənədi Şəhərsalma və Arxitektura Baş İdarəsi təsdiq edəndən sonra tikintiyə başlamaq olar. Tikinti başa çatandan sonra isə evin Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidmətinin Bakı Ərazi İdarəsinə müraciət edib orada qeydiyyatdan keçirilməsi lazımdır. Dövlət Reyestri Xidmətindən çıxarışın verilməsi üçün isə tikintinin sahəsindən asılı olaraq dövlət rüsumu ödənilməsi lazımdır. Rüsumun məbləği tikintinin sahəsindən asılı olaraq hesablanıb. Bu da "Dövlət rüsumu haqqında" Qanunda göstərilir".

Qonşudan neçə metr aralı?..

"Əmlak" Ekspert Mərkəzinin rəhbəri Ramil Osmanlı isə ev tikməyə başlayan vətəndaşın ilk öncə sənədlərini qaydaya salmasını vacib sayır: "Əvvəla, torpağın sənədi - çıxarış olmalıdır. İkinci mərhələ tikiləcək evin eskiz layihəsinin hazırlanması ilə başlayır. Layihə isə müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarında, aidiyyəti memarlıq şöbələrində razılaşdırılmalıdır.

Razılaşdırmanın əsas mahiyyəti belədir. Adətən, vətəndaşlar bir sot yarım torpaq alır, onun 100-120 kvadrat metrlik hissəsində (10-nun 12-yə) ev tikir, 3 metr isə məsafə saxlayır. Əslində, qanunvericiliyin tələblərinə görə, tikilən evin qonşu hasarlardan məsafəcə intervalı 0,3-ə vurulmaqla ölçülür. Əvvəllər bu məsafə 0,6 idi. Yəni evin hündürlüyü 5 metrdirsə, 1 metr yarım qonşu divarlardan məsafə saxlanmalıdır.

Çox vaxt vətəndaş itkiyə getmək istəmir və razılaşma yolu ilə bunu həll etməyə çalışır. Bu zaman isə subyektiv amillər daha qabarıq formada özünü göstərir. Əgər torpaq sahəsinin ölçüləri müvafiq tələblərə cavab verirsə, buna müdaxilə etmək olmur".

Ev tikdirməyin növbəti mərhələsi texniki şərtlərin alınmasıdır ki, bundan sonra evin tikintisinə başlamaq mümkündür. Bu mərhələ də başa çatdıqdan sonra icra strukturlarından evin istismar aktı alınır və sənədlər Daşınmaz Əmlakın Kadastrı və Texniki İnventarlaşdırılması Bürosuna (BTİ) təqdim olunur, oradan fərdi yaşayış evinin çıxarışı barədə arayış alınır.

Hansı halda hüquqi sənəd verilmir?

Bundan sonrakı mərhələ isə mülkiyyət hüququnun tanınması mərhələsidir. Torpaq sahəsinə dair mülkiyyət hüququnun tanınması üçün Əmlak Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsi Yanında Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidməti Bakı Şəhər Ərazi İdarəsinə müraciət edilməlidir.

Ramil Osmanlı deyir ki, fərdi yaşayış evinin tikintisi Şəhərsalma və Tikinti Məcəlləsinin 75-ci maddəsinin tələblərinə uyğun olaraq aparılır: "Tikinti işləri aparılması nəzərdə tutulan torpaq sahəsinin mülkiyyətdə olmasına dair sənədin notarial qaydada təsdiq edilmiş surəti və fərdi yaşayış evinin memarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki və ya hüquqi şəxslər tərəfindən tərtib edilmiş eskiz layihəsi rayon icra hakimiyyətinə təqdim edilməlidir. Bununla da mülkiyyətin hüququnun tanınması başa çatır.

Konkret olaraq sənədsiz evi sənədləşdirməyə gəlincə, burada əsas məqam mənzilin tikildiyi torpaq sahəsinin mülkiyyət sənədinin olub-olmamasıdır. Torpaq sahəsinin sənədi yoxdursa, öncə müvafiq qurumdan - bələdiyyə və ya icra hakimiyyətində torpağın sənədi alınır, müvafiq şəkildə onun üzərindəki mənzil, obyekt müvafiq qurumda - Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidmətində qeydiyyata alınır, şəhadətnamə verilir".

Torpaq və onun üzərindəki ev kommunikasiya xəttinin üzərində və ya altındadırsa, ona heç bir hüquqi sənəd verilə bilməz.

Tikinti üçün icazə tələb olunmur

Bu məsələdə əhalini narazı salan məqamlardan biri də sənədlərin hazırlanması prosesinin uzunmüddətli olması, çox vaxt isə süründürməçilik hallarına yol verilməsidir. Lakin rəsmilər deyir ki, bu iki il əvvələdək belə olub.

2013-cü ilin yanvar ayından Tikinti və Şəhərsalma Məcəlləsinə edilən dəyişikliyə əsasən, fərdi yaşayış evlərinin tikintisi ilə bağlı proseslər sadələşdirilib. Yeni qaydalara görə, həyət evlərinin tikintisinə icazə tələb olunmur. Əgər indiyədək fərdi evlərin inşası üçün müvafiq icra hakimiyyətindən icazə tələb olunurdusa, məcəllədə bu, "Məlumatlandırma icraatı" ilə əvəz olunub.

Yəni ev tikmək istəyən vətəndaş onun layihəsini hazırlayır və həmin layihəni ərizə ilə birlikdə tikintiyə icazə verən quruma göndərir. Tikintiyə icazə verən qurum layihəni nəzərdən keçirir və onun Şəhərsalma Planına uyğun olub-olmadığını yoxlayır.

Ekspertlər isə hesab edir ki, bu cür dəyişiklikləri fərdi yaşayış evlərinin tikintisi prosedurunda irəliləyiş hesab etmək olar. Yeni normativ qaydalar ilk növbədə ev tikmək istəyənləri süründürməçilikdən xilas edir. Əgər əvvəllər fərdi yaşayış evi tikmək istəyən şəxs bunun üçün onlarla qapını döymək məcburiyyətində qalırdısa, edilmiş dəyişikliklər bunun qarşısını almalıdır.

Digər müsbət cəhət isə bu cür evlərin qeydiyyata alınması ilə bağlıdır. Çünki yeni normativ qaydalar bu proseduru sadələşdirməyi nəzərdə tutur.

Naibə Qurbanova