Peyvənd haqqında bilinən 8 yanlış - Genlərimizə zərər verir?

COVID-19 pandemiyasının yayılmasının üzərindən artıq 2 il ötür. Ümumi yoluxma sayı 282 milyona çatan pandemiya ilə mübarizədə bir ilə yaxındır ki, vaksinasiya aparılır. Elm dünyasının dayanmadan üzərində işlədiyi COVID-19 vaksinləri virusun ötürülməsinin qarşısının alınmasında müəyyən təsir göstərməklə yanaşı, xəstəliyə tutulduğu hallarda ağır klinik halların yaranmasının, xəstəxanaya yerləşdirilməsinin, hətta ölümcül vəziyyətlə üzləşməsinin qarşısının alınmasında da çox mühüm rol oynayır.

Lakin bir çox insanda vaksinlərə qarşı qərəzli yanaşma var.

Teleqraf.com vaksinlər haqqında bilinən 8 yanlışı təqdim edir.

1. COVID-19-a qarşı peyvəndləndim, artıq virusdan qorunmağa ehtiyacım yoxdur.

Fakt: Sadəcə peyvənd olunmaqla özünüzü COVID-19-dan qorumaq mümkün deyil. Mövcud COVID-19 peyvəndlərinin heç biri virusun peyvənd olunmuş şəxsə ötürülməsinə tamamilə mane olmur. Ona görə də virusun yoluxmasının qarşısını almaq üçün maskadan düzgün istifadə etmək və insanlar arasında ən azı 2 metr məsafə saxlamaq çox vacibdir.

2. COVID-19-a yoluxdum. Təkrar peyvənd olunmağıma ehtiyac yoxdur.

Fakt: Tədqiqatlar göstərir ki, xəstəliyə yoluxduqdan sonra peyvənd olunmaq nəticəsində həm daha güclü, həm də daha uzunmüddətli qoruyucu effekt əldə etmək olar.

3. Hamiləyəm. COVID-19 peyvəndi körpəmə və mənə zərər verə bilər.

Fakt: Hamiləlik COVID-19 üçün risk qrupu hesab olunur. Buna səbəb hamiləlik zamanı xəstəliyin ağır gedişidir. Təcili istifadə üçün təsdiqlənmiş peyvəndlər arasında aparılan araşdırmalarda peyvəndin hamiləlik dövründə heç bir əlavə zərər vermədiyi və hamiləliyin demək olar ki, hər bir dövründə istifadəsinin təhlükəsiz olduğu məlum olub.

4. COVID-19 sonsuzluq yaradır.

Fakt: COVID-19 peyvəndlərinin reproduktiv yaşda olan qadınlarda sonsuzluğa səbəb olduğuna dair heç bir sübut yoxdur. Üstəlik, hamilə qalmaqda mühüm rol oynayan və peyvəndlərdə olduğu iddia edilən sinsitin-1 adlı zülal heç bir COVID-19 peyvəndinin tərkibində yoxdur. Buna görə də, COVID-19 peyvəndləri sonsuzluğa səbəb olmur, çünki bu quruluşa qarşı antikorlar əmələ gəlməyəcək.

5. Südvermə dövründə COVID-19 peyvəndi körpəmə zərər verə bilər.

Fakt: Peyvənd südvermə dövründə edildikdə, xəstəliyin anadan körpəyə keçməsi mümkün deyil. Bu səbəbdən COVID-19 peyvəndi ana südü zamanı analara təhlükəsiz şəkildə tətbiq oluna bilər. Üstəlik, peyvəndin əmələ gətirdiyi antikorlar ana südü ilə körpəyə keçə və yeni doğulmuş körpəni müəyyən müddət ərzində, orta hesabla altı ay ərzində COVID-19 xəstəliyindən qoruya bilər.

6. COVID-19-dan qorunmaq üçün 2 doza peyvənd kifayətdir.

Fakt: 2021-ci il noyabrın ortalarından etibarən bütün dünya COVID-19-un yeni variantı olan SARS-CoV2 ilə mübarizə aparır. Omikron adlanan və ilk dəfə Cənubi Afrikada aşkar edilən bu variantda əvvəlki delta variantından xeyli çox mutasiya var. Bu mutasiyalar sayəsində virus daha çox yoluxucu xüsusiyyətlər qazanır. Eyni zamanda xəstəliyin ötürülmə sürətini daha çox artırır və iki doza peyvəndin effektivliyini azaldır. Elmi tədqiqatlar göstərir ki, peyvəndin üçüncü dozası ikinci dozadan üç ay sonra tövsiyə olunur. Üçüncü dozadan sonra neytrallaşdırıcı antikor səviyyələrində 25 dəfə artım var və qorunma göstəricisi 70 faizə çata bilər.

7. COVID-19 peyvəndlərinin ciddi yan təsirləri var.

Fakt: Peyvənd nisbətinin istənilən səviyyədə olmamasının mühüm səbəbi peyvəndlərin yan təsirləri haqqında yanlış məlumatların yayılmasıdır. Ölkəmizdə istifadə edilən COVID-19 vaksinləri Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının təsdiqlədiyi vaksinlərdir.

Sinovac şirkətinin CoronaVac peyvəndində inyeksiya yerində ağrı və qızartı kimi yalnız yüngül yan təsirlər olsa da, anafilaksiya kimi ciddi allergik reaksiyalar olduqca nadirdir.

Pfizer/BioNTech şirkətinin peyvəndi olan Comirnaty peyvəndində yorğunluq, baş ağrısı, əzələ və oynaq ağrıları, titrəmə, hərarət, ürəkbulanma, qusma, yuxusuzluq və inyeksiya yerində ağrı, qaşınma və qızartı müşahidə edilir. Ürtiker, anjioödem, boyundakı limfanın şişməsi və üz iflici kimi əlavə təsirlər çox nadirdir. Bu problemlər ən çox bir həftə ərzində tamamilə yox olur.

Peyvəndin çox nadir görülən bu yan təsiri insanları narahat etsə də, digər tərəfdən COVID-19 xəstələrində miokardit və üz iflici ilə birlikdə perikarditin inkişafı çox daha yüksəkdir. Covid-19 xəstəliyi olanlarda qan laxtalanma riski yüksək olsa da, peyvəndlərdə bu risk çox aşağıdır.

8. COVID-19 peyvəndləri genlərimizə zərər verir.

Fakt: Məşhur inancın əksinə olaraq, mRNT insan DNT-si olan 46 xromosomun yerləşdiyi hüceyrə nüvəsinə daxil olub yerləşə bilməz. Çünki peyvəndlə orqanizmə daxil olan mRN-nin identifikasiya prosesi bitən kimi, orqanizm tərəfindən atılır. Ona görə də peyvəndlərin genlərə zərər verməsi mümkün deyil.