“Tramp ABŞ-ı qapalı dövlətə çevirə bilər” - MÜSAHİBƏ

Qulamhüseyn Əlibəyli: “İmpincment real görünür”

Teleqraf.com Aydınlar Partiyasının sədri, sabiq deputat Qulamhüseyn Əlibəyli ilə müsahibəni təqdim edir.

- Qulamhüseyn bəy, neçə müddətdir ki, siz mətbuatda görünmürsünüz. Buna səbəb nədir?
- Xüsusi bir səbəb yoxdur. Ola bilsin ki, jurnalistlər mənə az zəng edir. İkinci səbəb ola bilsin ki, şəxsi işlərimlə bağlıdır. Hazırda Bakı Dövlət Universitetində imtahanlar dövrüdür. Mən də imtahanlarda olduğum üçün bir çox hallarda zənglərə cavab verə bilmirəm. Bundan başqa səbəb ola bilməz. Mən mətbuata açıq insanam.

- Sədri olduğunuz partiyanın fəaliyyəti varmı? Varsa nədən ibarətdir?
- Siyasi fəaliyyət dairəsi daraldığı üçün bizim partiyamız da müəyyən siyasi təşkilatlarla əməkdaşlıq edir. Xüsusi blok şəklində formalaşmamışıq. ADP, KXCP, Azadlıq, AXP və digər partiyalarla əməkdaşlıq edirik. Mütəmadi bir yerə toplaşırıq, bəzi məsələlərlə bağlı vahid mövqe ifadə edirik. Bu mövqe bəzən mətbuata çatır, bəzən çatmır. Biz bu formatda əməkdaşlığımızı davam etdiririk. Bir daha qeyd edim ki, bu nə siyasi blok, nə də siyasi birlikdir. Sadəcə əməkdaşlıq formatıdır.

Sözsüz ki, partiyanın cari işləri də olur. Biz iclaslarımızı keçiririk, çalışırıq ki, yerli təşkilatlarla əlaqələri sabit şəkildə saxlayaq.

- İnsanların partiyaya üzv olması halları varmı, bu mərhələdə partiyanızın əsas məqsədi hansı istiqamətə fokuslaşıb?
- Təbii ki, istənilən partiyanın maraq və məqsədi seçkilərlə bağlı maraqlardır. Seçicilər, əhali arasında iş aparmaq məsələsidir. Biz də bütün hallarda öz maraqlarımızı növbəti seçkilər üzərində cəmləməyi düşünürük. İndi növbəti seçkilərin parlament və ya prezident seçkiləri olduğunu deyə bilmərik. Çalışırıq ki, partiyanın yerlərdə dayaqları bir qədər də genişləndirilsin. Hələ ki, iki istiqamət üzrə işimizi davam etdiririk. Lakin insanların ümid məsələsi də var. Vətəndaşlarda ümidsizlik də var və bu da bizim işimizi xeyli çətinləşdirir.

- Aydınlar Partiyasının qərargahı varmı?
- Xeyr, bizim qərargahımız yoxdur. Bununla bağlı hakimiyyət strukturlarına müraciət etmişik. Bu səbəbdən də partiyanın iclaslarını bir çox hallarda dostlarımızın oifslərində keçirməli oluruq.

- ABŞ-da Donald Tramp prezident seçildi, baxmayaraq ki, seçkinin saxtalaşdırıldığı da deyilir. Sonra yeni prezident müəyyən qərarlar qəbul etdi. Necə düşünürsünüz, dünyada bir yenilik gözlənilirmi?
- Əvvəla hesab edirəm ki, Donald Trampın prezident seçilməsi Amerika xalqının seçimi olub. Amerika vətəndaşları bu şəxsi özlərinə prezident seçiblər və bu məsələnin bizim tərəfimizdən müzakirəsi də etik olmazdı. Əlbəttə, seçki prosesi zamanı neqativ halların olduğu, guya Rusiyanın güclü təsirinin müşahidə edildiyi iddiaları var. Ancaq mən bu iddiaları ciddi və əsaslı hesab etmirəm. Seçim ABŞ vətəndaşlarının mövqeyini ifadə edib.

Ancaq Tramın seçki kampaniyası zamanı verdiyi vədlər, prezident kimi atdığı ilk addımlar Amerikanın gücləndirilməsinə hesablanıb Mən hesab edirəm ki, bu addımlar həm də Amerikanın bir qapalı dövlətə çevrilməsinə gətirib çıxara bilər. Eləcə də digər dövlətlərlə münasibətlərin pozulmasına səbəb ola bilər. Məsələn, son dövrlər Tramp bəzi müsəlman ölkələri haqda qərar qəbul edib, yeddi müsəlman ölkəsinin vətəndaşlarının ABŞ-a girişi qadağan olunub. Hesab edirəm ki, bu, ABŞ-ın əvvəlki xarici siyasətinin dəyişməsinə gətirib çıxara biləcək, iştirak və əməkdaşlıq etdiyi, bir çox hallarda təsir etdiyi həmin dövlətlərin hökumətləri ilə münasibətlərin pozulmasına səbəb olacaq. Ancaq nələrin olacağını gələcəkdə daha aydın görə biləcəyik.

- Yəni yeddi müsəlman ölkəsi ilə bağlı qərarı səhv hesab edirsiniz?
- Sözsüz ki, terrorizmlə mübarizə aparmaq lazım və vacibdir. Ancaq hesab etmirəm ki, bu mübarizə bütövlükdə bir və ya yeddi ölkə vətəndaşlarının ABŞ-a girişinə qadağa qoyulması ilə aparılmalıdır. Bu sadəcə olaraq ABŞ-ın özünün seçdiyi demokratiya, insan hüquqları dəyərlərinə hörmətsizlik kimi qiymətləndirilməlidir. Terrorizmə qarşı mübarizə apar, tədbirlərini gücləndir, genişləndir. Təbii ki, yoxlamaları da sərtləşdirə bilərsən. Ancaq yeddi ölkə vətəndaşına qadağa qoy ki, mən mübarizə aparıram, siz bura gəlməyin, bu daha çox mübarizənin effektini aşağı salır. Heç mübarizə üsulu da deyil. Bu mənada həmin qərarın doğru və ədalətli olduğunu söyləmək yersiz olardı.

- Bu bütövlükdə müsəlman aləminə qarşı addımdır və islamafobiyanı gücləndirirmi?
- Bu müsəlman dünyasına təsir göstərən amildir. Ancaq məlum qərarın əssaslandırılması məhz həmin ölkələrin dini mənsubiyyəti ilə əsaslandırılmır. Bildiyiniz kimi terrorizmə qarşı mübarizə ilə əsaslandırılır. Bu baxımdan həmin ölkələrə və müsəlman dünyasına qarşı yönələn fəaliyyətdir.

- Tramp dövründə Suriyada vəziyyət necə olacaq?
- Mən proqnoz verməkdə bir qədər çətinlik çəkirəm. Amma ola bilsin ki, gözlənilməz qərarlar qəbul edilsin. Məsələn, Amerika Suriyadan çəkilə bilər. Trampın dövrendə gözlənilməz qərarların qəbul edilməsi mümkündür.

- Tramp Meksika ilə sərhəddə dəyəri 10 milyard dollardan çox olan hasar çəkə biləcəkmi?
- Bu qərar da qanunsuz immiqrasiya ilə bağlı məsələləri özündə ehtiva edir. Ancaq qeyd edim ki, SSRİ də Berlinin içərisində bir hasar çəkmişdi. Sonradan bu hasar dağıdıldı. Bu mənada hasar vasitəsilə qanunsuz miqrasiya prosesinin qarşısını almaq o qədər də uğurlu siyasət deyil. Və bunun nəticələrinə şübhə ilə yanaşıram.

- Hazırda hər kəsi ABŞ-Rusiya münasibətlərinin gələcək perspektivi maraqlandırır. Artıq iki lider telefonda müzakirələr aparıb. Sizcə, bu gərgin münasibətlərin perspektivi necə olacaq?
- Qərarlar gözlənilməz olduğu kimi, bu iki ölkə arasında münasibətlər də dəyişə bilər. Amma bütün hallarda Tramp Rusiya ilə münasibətləri dəyişəcəksə, Qərbi Avropa ölkələri ilə konfliktə girmiş olacaq. Mən hesab edirəm ki, verdiyi bəyanatlara baxmayaraq, Tramp Avropa ölkələrindən çəkinəcək. Ola bilsin ki, Rusiya ilə münasibətləri bir qədər yumşaldacaq, amma düşünmürəm ki, buna qədərki Rusiya siyasəti tam dəyişəcək. Tramp açıq qeyd etdi ki, Rusiyaya qarşı sanksiyalar davam etməlidir, bunun aradan qaldırılması tezdir. Bu o deməkdir ki, ABŞ Avropa ölkələri ilə münasibətləri kəskinləşdirmək istəmir.

- Sizdəmi hesab edirsiniz ki, NATO artıq lazımsız qurumdur?
- Trampın NATO ilə bağlı fikirləri ortadadır. Mənim fikrimcə, artıq NATO zəruri olmayan bir hərbi qurumdur. Çünki NATO zamanında SSRİ-yə qarşı yaradılan hərbi alyans idi. Bu qurum həm də sovetlərin hakimiyyətinin fəaliyyəti ilə uyğunlaşırdı. O zaman NATO-ya qarşı SSRİ-nin liderliyində qurulan Varşava paktı var idi və bu hərbi blok da dağıldı, 25 ildir ki, fəaliyyəti yoxdur. Bu baxımdan NATO-nun hərbi blok kimi Avropada nə iş görəcəyi hələ məlum deyil.

- Tramp zamanında Vaşinqton-Tehran münasibətlərinin taleyi necə olacaq?
- Əvvəla deyim ki, Amerikanın İranla bağlı mövqeyi yeni mövqe deyil. Bu mövqe XX əsrin 70-80-ci illərində formalaşıb. Həmin dövrdən bu yana İranla bağlı siyasət dəyişməyib. Sadəcə olaraq son dövrlər Rusiyaya qarşı Qərbin birləşməsi, sanksiyalara başlaması konteksində İranla əməkdaşlıq ön plana çıxdı. Bu səbəbdən də İrana neft satmağa icazə verdilər. Hesab edirəm ki, ABŞ-ın İran siyasətində indiyə qədər qoyulan məsələlər davam edir və bundan sonra da edəcək. Mümkündür ki, daha kəskin sanksiyalar yaransın. İrana 30 ildir ki, sanksiyalar tətbiq edilir. Məncə, bu siyasət davam edəcək.

- ABŞ daxilində Trampa qarşı davamlı etirazlar var. Bu etirazlar hansı nəticələr yarada bilər?
- Birinci onu qeyd edək ki, etirazları ifadə etmək hər bir xalqın və təşkilatın hüququdur. İstənilən siyasətə qarşı etirazı təbii qəbul etmək lazımdır. Amma mən bu etirazların ciddi nəticəsini gözləmirəm. Sadəcə, etiraz edirlər, fikirlərini bildirirlər. Tramp bu etirazlarda səsləndirilən fikirləri nəzərə almalıdır. Mümkündür ki, gələcəkdə ABŞ hakimiyyət sferalarında prezident Trampa qarşı əks addımlar atılsın. Bu impincment cəhdlərinə qədər gedə bilər.

- İmpincment ehtimalı realdırmı?
- ABŞ-da hakimiyyətlər arasında bölgü var. ABŞ-ın dövlət quruculuğu məsələsində fikrimcə, impincment real görünür. Əgər hesab edilsə ki, prezident ABŞ konstitusiyasını pozur, bu halda istənilən zaman prezidentə qarşı iş qaldırıla bilər. ABŞ-ın hüquq sistemi mürəkkəb olsa da, belə məsələlərin qaldırılmasının mümkünlüyünü təkzib etmir. Məncə, bu məsələ istənilən zaman qaldırıla bilər.

Nemət