Xarici banklar Azərbaycana gələrsə... - ŞƏRH

“Müasir dövrdə bankların fəaliyyətinin düzgün qurulması ölkə iqtisadiyyatının sürətli inkişafında az rol oynamır.

70-ci illərin ortalarına qədər maliyyə sistemlərinin beynəlmiləşdirilməsinə demək olar ki, yol verilmirdi. Bu sahədə atılan ilk addımların uğurlu nəticələri ölkələr arasında kapitalın hərəkətinin yeni və daha geniş mərhələsinin başlanğıcını qoydu. Xarici bankların ayrı-ayrı ölkələrdə, xüsusən inkişaf etmək yoluna qədəm qoymuş ölkələrdə fəaliyyətə başlaması çox böyük maraq kəsb etdi”.

Bunu “Ekonomiks” Beynəlxalq İqtisadi Araşdırmalar Birliyinin sədri, iqtisad elmləri doktoru, professor Fikrət Yusifov Dünya Bankının (DB)Cənubi Qafqazda Maliyyə və Özəl Sektor üzrə ölkə əlaqələndiricisi Anjela Priqojinanın “Qərb bankları Azərbaycana gəlsin” çağırışını şərh edərkən deyib.

Qeyd edək ki, Mərkəzi Bankının sədri Elman Rüstəmov da A.Priqojinanın bu təklifinə müsbət qiymət verib. “Azərbaycanın bank bazarına strateji qərb investorlarının daxil olmasını hər vasitə ilə dəstəklədiklərini eşitmək bizə xoşdur. Çünki, onlar özləri ilə yeni texnologiya, təcrübə gətirə və resurslar cəlb edə bilərlər. Başqa sözlə, Azərbaycan bazarına bir neçə nüfuzlu beynəlxalq maliyyə qrupu daxil olsa, bu, ölkənin maliyyə bazarının cəlbediciliyi və sabitliyinin artmasına imkan yaradacaq” – deyə, E.Rüstəmov bildirib.

BİAB sədri F.Yusifov məsələyə münasibət bildirərkən DB rəsmisi tərəfindən səsləndirilmiş təklifin reallaşacağı təqdirdə Azərbaycanın bank sistemində müsbət dəyişikliklərin yarana biləcəyini deyib: “Bankların fəaliyyətinin əsasında bütün iqtisadi agentlərin - əhalinin, müəssisələrin, eləcə də dövlətin sərbəst pul vəsaitlərini cəlb edərək mənfəət qazanmaq məqsədilə onları kapitala çevirmək marağı dayanır. Sözsüz ki, fəaliyyətə başlayarkən hər bir bankın öz vəsaitləri olmalıdır. Lakin, bankların uğurlu fəaliyyət göstərməsi qeyd etdiyimiz sərbəst vəsaitləri nə qədər sərfəli qaydada cəlb edə bilmələrindən və onları uğurlu şəkildə yerləşdirmələrindən asılıdır. Ölkədə xarici bankların fəaliyyət göstərməsi isə iqtisadiyyata yeni resursların cəlb olunmasına şərait yaradan faktorlardan biridir. Bu, eyni zamanda, ölkənin bank sistemində sağlam rəqabət mühitinin yaradılması, kreditlər üzrə faiz dərəcələrinin endirilməsi, bank sistemində müştərilərə göstərilən xidmətlərin yeni texnologiyalar əsasında aparılması hesabına xidmət haqlarının aşağı salınması və bu xidmətlərin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması deməkdir. Burada mühüm əhəmiyyət kəsb edən məsələlərdən biri də ondan ibarətdir ki, xarici bank öz ölkəsindən investorların real sektora gəlməsinə də stimul yarada bilir. Bir sözlə, xarici banklar fəaliyyətə başladıqları ölkələrə beynəlxalq investisiyaların axıdılmasında mühüm rol oynayırlar. Belə banklar ölkə ərazisində fəaliyyət
göstərməklə eyni zamanda xarici investorlar üçün bir növ elan edilməmiş təminatçı rolunu da oynamış olurlar. Beynəlxalq aləmdə xüsusi reputasiyaya malik bir bankın ölkəyə gəlməsi xarici investorlar üçün “risklərin azalmasına” xidmət edir. İnvestorlar yaxşı başa düşürlər ki, ölkə iqtisadiyyatı və onun maliyyə sistemi tam dayanaqlı olmasa nüfuzlu banklar həmin ölkənin ərazisində fəaliyyət göstərməyə qərarlı olmazlar”.

F.Yusifovun sözlərinə görə, xarici kapitalın bank sistemində iştirakı ölkənin və eyni zamanda yerli bankların beynəlxalq reytinqinin yüksəlməsinə ciddi təsir edir, yerli bankların beynəlxalq maliyyə bazarlarında daha ucuz resurslar cəlb etməsinə şərait yaradır və bu da son nəticədə ölkə daxilində kreditlərin faizlərinin aşağı salınmasına imkan verir: “Ümumilikdə isə xarici bankların gəlişi ilə ölkə iqtisadiyyatına kapital qoyuluşu təklifi artır, bank sistemi özünün rəqabət əsaslı inkişafına nail olur, müştərilərə göstərilən xidmətlərin keyfiyyəti yüksəlir, xidmət haqları aşağı düşür və bank kreditlərinin faizləri tam optimallaşdırılır”.

F.Yusifov hesab edir ki, xarici bankların ölkəyə gəlməsinin yalnız bir mənfi tərəfi var: “Bunun yeganə mənfi tərəfi ondan ibarət ola bilər ki, bu bankların səhmdarlarının korporativ maraqları Azərbaycan hökumətinin iqtisadi maraqları ilə bir o qədər uzlaşmasın. Bu məsələnin həlli isə Mərkəzi Bankın xarici banklarla apardığı işin düzgün təşkilindən bilavasitə asılıdır”.