BMT-dən həyəcanlı rəqəmlər

Bu gün - 20 iyun Ümumdünya Qaçqınlar Günüdür. Bununla bağlı BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığının (QAK) hesabat təqdim edib.

Təşkilatın Bakı ofisindən Teleqraf.com-a verilən məlumatda bildirilir ki, II Dünya Müharibəsindən sonrakı dövrdə ilk dəfə bütün dünyada qaçqınların, sığınacaq axtaranların və məcburi köçkünlərin sayı 50 milyon nəfəri ötüb.

Hökumətlər və tərəfdaş qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən toplanmış məlumatlara və Ali Komissarlığın öz qeydlərinə əsaslanan BMT QAK-ın Qlobal tendensiyalara dair illik məruzəsi göstərir ki, 2013-cü ilin sonunadək 51,2 milyon nəfər didərginə çevrilib, bu isə 2012-ci ildə qeydə alınmış 45,2 milyondan tam altı milyon nəfər çoxdur.

Bu böyük artım əsasən Suriyadakı müharibədən qaynaqlanıb, həmin müharibə ucbatından ötən ilin sonunda 2,5 milyon nəfər qaçqına, 6,5 milyon nəfər isə məcburi köçkünə çevrilib. Yeni didərginlik hallarının əsas hissəsi həmçinin Afrikada, xüsusən Mərkəzi Afrika Respublikasında, habelə 2013-cü ilin sonlarına doğru Cənubi Sudanda müşahidə edilib.

“Biz burada görürük ki, müharibələrə son qoymamaq, münaqişələri həll etməmək və ya onların qarşısını almamaq necə baha başa gəlir", – deyə BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarı Antonio Quterreş bildirib.

O, bildirib ki, bu gün sülhün yoxluğu təhlükəli həddədir: “Humanitar yardımlar vəziyyəti yüngülləşdirən amil kimi kömək edə bilər, amma siyasi həll yollarına son dərəcə ehtiyac var. Bu olmasa, bu rəqəmlərdə əks olunan münaqişələrin və kütləvi iztirabların təşviş doğuran səviyyəsi artmaqda davam edəcək”.
Bütün dünyada ümumilikdə 51,2 milyon nəfər didərginin olması yardıma ehtiyac duyan çoxlu sayda insanların olduğunu göstərir, bu isə həm dünyanın donor dövlətlərinin xarici yardım büdcələrinə, həm də qaçqın böhranının baş verdiyi ölkələrlə həmsərhəd olan ölkələrin qaçqınları qəbul etmək və yerləşdirmək imkanlarına mənfi təsir göstərir.

“Beynəlxalq birlik fikir ayrılıqlarının öhdəsindən gəlməli və bu gün Cənubi Sudandakı, Suriyadakı, Mərkəzi Afrika Respublikasındakı və hər hansı digər yerlərdəki münaqişələri dayandırmağın və ya onların qarşısını almağın həlli yollarını tapmalıdır. Ənənəvi donorlarla yanaşı, qeyri-ənənəvi donorların da lazımi addımlar atmasına ehtiyac var. Bu gün didərgin düşmüş insanların sayı bütövlükdə Kolumbiya və ya İspaniya, Cənubi Afrika və ya Cənubi Koreya kimi orta böyüklükdə olan ölkələrin əhalisi qədərdir”, – deyə Antonio Quterreş bildirib.

Qlobal tendensiyalara dair məruzədə yer alan didərginlik barədə məlumatlar üç qrupu – qaçqınları, sığınacaq axtaranları və məcburi köçkünləri əhatə edir. Bunların arasında qaçqınların sayı bütün dünyada 16,7 milyon nəfərdir, onlardan 11,7 milyon nəfəri BMT QAK-ın himayəsi altındadır, qalanları isə BMT-nin oxşar profilli digər qurumu olan Fələstin üçün Yardım və İşlərin Təşkili Agentliyi tərəfindən qeydə alınmışlar. Təkcə bu ümumi rəqəmlər 2001-ci ildən bəri BMT QAK-da ən yüksək rəqəmlərdir. Bundan əlavə, 2013-cü ilin sonunda BMT QAK-ın himayəsi altında olan qaçqınların yarıdan çoxunun (6,3 milyon nəfərin) öz ölkələrini tərk etməsindən 5 ildən çox zaman keçib.

Qaçqınların mövcud olmasından əlavə, 2013-cü ildə 1,1 milyon nəfər sığınacaq almaq üçün müraciət edib, onların çoxu inkişaf etmiş ölkələrdədir (2013-cü ildə Almaniya sığınacaq almaq barədə ən çox sayda yeni müraciətləri qəbul etmiş ölkə olub).

Sığınacaq almaq üçün 25.300 ərizə valideynlərindən ayrı düşmüş və ya valideynləri tərəfindən müşayiət olunmayan uşaqlar tərəfindən verilib. Suriyalılar hər hansı digər ölkələrin vətəndaşlarından çox – 64.300 ərizə veriblər, sonrakı yerləri isə Konqo Demokratik Respublikası (60.400) və Myanmar (57.400) tutur.
Məcburi köçkünlərin (bu o deməkdir ki, insanlar öz evlərini tərk etməyə məcbur olsalar da vətəndaşı olduqları ölkənin hüdudlarından kənara çıxmamışlar) qeydə alınmış sayı 33,3 milyon nəfərə bərabərdir ki, bu da Qlobal tendensiyalara dair məruzədə yer alan hər hansı qruplar arasında ən böyük rəqəm təşkil edir. BMT QAK-ın və digər humanitar subyektlərin rəyinə görə, bu insanlara yardım göstərilməsi xüsusi problem təşkil edir, çünki onların çoxu münaqişə zonalarındadır, orada isə onların həmin yardımları alması çətindir və qaçqınlar üçün nəzərdə tutulmuş beynəlxalq müdafiə normalarına əməl olunmur.

2013-cü ildə BMT QAK-ın əməkdaşları bütün dünya üzrə təxminən 3,5 milyon nəfər vətəndaşlığı olmayan insan qeydə alıblar, lakin bu, bütün dünyada vətəndaşlığı olmayan əhalinin təxmin edilən sayının təqribən üçdə biri qədərdir.

Naibə QURBANOVA