Sülh mətni razılaşdırıldı: İlkin bu addım atılacaq – Şərtlər açıqlandı

"Bakı" politoloqlar klubunun rəhbəri, siyasi ekspert Zaur Məmmədov Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik:

- Zaur müəllim, Azərbaycanın şimal və cənub qonşularının aktiv müharibəyə qatılması fonunda proseslərin inkişaf xronologiyasında nə kimi dəyişikliklər müşahidə edilə bilər? Bu reallıq bölgə üçün hansı risklər yaradır?

- Bölgə ətrafında baş verənlərin Cənubi Qafqaza təsiri var. 2024-2025-ci illərdən başlayaraq vəziyyətin gərginləşməyə doğru gedəcəyi proqnozlaşdırılır. Dünyada baş verən proseslərin coğrafiyasına nəzər salsaq görərik ki, hadisələr, geosiyasi, geoqtisadi konfrantasiyalar Avrasiyanın ortasına doğru istiqamətlənməkdədir. Burada vacib ölkələr var ki, onların gələcəyi həll olunur. Eyni zamanda qlobal güclər arasında münasibətlər aydınlaşdırılır. ABŞ, Avropa İttifaqı, Rusiya, Çin, Pakistan, Türkiyə və İran kimi ölkələrin gələcəkdə hansı geosiyasi qüvvələrin orbitorunda olması da bu kontekstdədir. Faktiki olaraq ölkələr arasında ziddiyyətlər var. Bunu müharibə kimi yozmaq da yanlışlıqdır. Vaxtında tərəf seçən ölkələr yanlışlığa yol verdilər. Ən son Ermənistanın atdığı addımlar bu xarakterdəndir. İrəvan bu seçimi edəcəksə, bu, onun üçün faciəvi nəticəyə səbəb ola bilər.

- Ermənistan tərəfi sülh razılaşmasını 8-ci redaktədə Azərbaycana təqdim etdiyini açıqlamışdı. Sizcə, bu sülh mətni üzərində konkret müzakirələrin aparılması kimi izah oluna bilərmi?

- Sülh mətni üzrə əksər məsələlər razılaşdırılıb. Erməni tərəfi sülh mətni ilə bağlı spekulyasiyalara yol açır. Onların guya razı olduqları halda, Azərbaycanın hansısa məsələlərdə əks mövqe olduğu iddia edilir. Ermənistan rəhbərliyi əslində hansı işləri görməli olduğunu bilir. Bu işlər tamamlanmayıbsa, sülh mətni üzərində razılıq olsa, belə heç bir razılaşma əldə olunmayacaq. Çünki Ermənistanın üzərinə götürdüyü bəzi öhdəliklər yerinə yetirilmədiyi halda sülh müqaviləsinin imzalanmasından söhbət gedə bilməz. Sülh müqaviləsinin imzalanması üçün münbit beynəlxalq, regional şərait olmalıdır. Regional şərait isə hazırda sual altındadır və bu, tərəflərdən asılı deyil.

- Delimitasiya və demarkasiya ilə bağlı proseslərdə yaranmış durğunluq nə ilə bağlıdır?

- 8 kəndin təhvil verilməsi ilə bağlı nə qədər az danışılacaqsa, o qədər yaxşı olacaq. Çünki bundan Ermənistan daxilində vəziyyətin qızışdırılması kimi istifadə olunmayacaq. Bu, əslində işçi bir prosesdir. O kəndlər Azərbaycana məxsusdur və heç zaman da Ermənistan SSRİ-nin tərkibində olmayıb. Ona görə də, yaxın vaxtlarda bu istiqamətdə müəyyən nəticələrə gəlmək mümkün olacaq. Əslində bu iki ölkə arasında həllini tapacaq, öz çətinliyi ilə seçilən birinci məsələ deyil. Qarabağ azad edilib, Xankəndidə, Xocalıda bayrağımız dalğalanır. Eyni zamanda ciddi şəkildə Ermənistanın üzərinə öhdəliklər götürməsinə nail olunub.

- Bölgənin gələcəyi ilə bağlı əsas prinsiplər nədən ibarətdir? Ermənistan üzərindən oynanılan oyunlar regionda hansı təlatümlərə yol aça bilər?

- Ermənistan coğrafiyasından Azərbaycana yaxın gələcəkdə müəyyən təhdidlərin olması güman edilir. Avropa İttifaqının xüsusi “missiyası”nın bölgədə olması, Qərblə Ermənistan arasında təhlükəsizliklə bağlı danışılan, müzakirə edilən məsələlər, İran və Rusiyanın bir neçə ildən sonra Cənubi Qafqazla bağlı planları var. Ona görə də, Ermənistan rəhbərliyi hadisələri ayıq və soyuqanlı şəkildə həll etməlidir. Onlar başa düşməlidir ki, Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistanın gələcəyi münasibətlərdə yeni səhifənin açılmasından sonra yaxşılaşa bilər. Ermənistan gələcəyinə, təhlükəsizliyinə zəmanəti uzaqda axtarmalı deyil. İrəvan qonşularla münasibətlərə yenidən baxsa daha yaxşı olar.