Britaniya kəşfiyyatının şefini İrəvana gətirən səbəblər... - Analiz

Britaniya kəşfiyyatının şefi Riçard Murun İrəvan səfəri iki kontekstdə diqqət çəkir.

Birincisi, səfərin regional xarakter daşımasıdır: belə səfərlər bir çox hallarda məxfiliyi ilə seçilir, bu baxımdan, Mİ6 şefinin Bakıda da olması, yaxud İrəvandan sonra Bakıya da gələcəyi istisna deyil; iyul ayında ABŞ kəşfiyyat rəhbəri Uilyam Börns İrəvana səfər edərkən, onun Bakı və Tbilisidə də olduğu, lakin səfərin təkcə Ermənistan hakimiyyəti tərəfindən açıqlandığına dair məlumatlar var idi.

Paşinyan hakimiyyəti belə məlumatlarla Rusiya qarşısında “qiymətini bahalaşdırmaq” gedişi edə bilər, Börnsün səfərindən üç gün sonra Narışkinin İrəvana uçması da bu fikri gücləndirən amillərdən idi; bu baxımdan, Mİ6 şefinin regional səfərinin “ictimaiyyətləşdirilməsi” də buna hesablana bilər.

İkincisi, Xankəndi yolunda azərbaycanlıların Qarabağ məsələsinə, ümumilikdə regional siyasətin bundan sonrakı mənzərəsinə təsir edə biləcək aksiyasıdır: aksiyanın qızıl yataqlarına girişlə bağlı olduğu və işğaldan azad olunmuş ərazilərdəki mədənlərdə ingilis şirkətlərinin iştirakı arasında paralellik apardıqda, Murun səfərində bu amilin rol oynadığı ehtimalı yarana bilər ki, belə fikirlər səsləndirilir.

Hərçənd, regional proseslər fonunda bu, olduqca kiçik detaldır və Mİ6 şefinin gəlişində əsas hədəf bu ola bilməz; aksiya və Murun səfəri arasında paralellik apardıqda burada önə çıxan amil Zəngəzur dəhlizidir.

- Laçın yolunda baş verənlər həm də Bakının “Zəngəzur və Laçın dəhlizi eyni rejimdə işləyəcək” hədəfində praktiki olaraq atılan ilk addım hesab edilə bilər;

- Zəngəzur dəhlizi ingilislərin də marağında olan Avrasiyanın nəqliyyat şəbəkəsində mühüm marşrutlardan biridir və iqtisadi əhəmiyyəti qədər siyasi əhəmiyyəti də var.

Murun səfərində bu məqamın əsas olduğunu demək mümkündür, lakin hadisələrin inkişafı fonunda o da istisna deyil ki, Zəngəzur dəhlizinin ruslarsız həyata keçirilməsi planı var: Bakı Laçın dəhlizində gömrük postu qurur (aksiya bunun ola bilməsi gözləntisini artırdı), Naxçıvana “maneəsiz keçid” üzərində ortaq mövqe tapılır və rusların Qarabağdan çıxmasına ingilislər dəstək verirlər.

Təbii ki, bu hadisələr üzərindən önə çıxan ehtimallardır, lakin bütün hallada Murun səfəri regionda proseslərin inkişafına ciddi təsir göstərə bilər.