Proses fərqli istiqamətə dönür - Gürcüstan və Ermənistan anlaşdı

Politoloq Qabil Hüseynli Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik.

- Qərbin Azərbaycana qarşı ritorikası getdikcə sərtləşir. Avropa Birliyini bildik, Fransanın təsir və təzyiqi ilə buna getdiyi ehtimal olunur, bəs ABŞ niyə körpüləri yandırmaq yolunu tutdu?

- Zənnimcə, ABŞ-ın Azərbaycana münasibəti həmişə düz olmayıb, yanaşmasında həmişə əyriliklər vardı. Amma indiki münasibəti başdan ayağa kin-küdurətlə yoğrulub, Azərbaycan təhdid, bəzən təhqir edilir. Azərbaycanı zorla nələrisə icra etməyə dəvət edirlər. Bu, beynəlxalq hüququn normalarına, etikaya və dövlətlərarası münasibətlərə dair öhdəliklərə ziddir. Amerikadakı erməni lobbiçiliyi və Ermənistanla bağlı saxta məlumatlar ölkənin siyasi təbəqəsinin üst dairələrinə qədər özünə yer tapıb. Nəticədə Azərbaycana qarşı qeyri-adekvat və anormal münasibət formalaşmağa başlayıb.

Amerika sülhyaratma prosesinin ilk vaxtlarında ədalətli görünürdü, tərəfləri möhkəm və dayanıqlı sülhə səsləyirdi. Bəzən də bunun üçün öz ərazisində xarici işlər nazirlərinin görüşünü keçirirdi və liderləri bir araya gətirməyə çalışırdı. İndi həmin “mülayim siyasət”in yerini diktə siyasəti alıb. ABŞ bu siyasətlə Azərbaycana sülh müqaviləsinə daxil olmayan məsələləri qəbul etdirməyə çalışır. Məsələn, könüllü surətdə Azərbaycanı tərk etmiş ermənilərin qaytarılması, bununla bağlı müəyyən tədbirlərin həyata keçirilməsi kimi müxtəlif tələblər irəli sürürlər. Özlərinin etmədiklərini beynəlxalq məhkəmənin diliylə və qərarları ilə həyata keçirməyə çalışırlar.

Beləliklə, Azərbaycana qarşı total diplomatik hücum başlayıb. Bu total hücum sülh prosesini dalana apara, nəticədə sülh müqaviləsinin imzalanması prosesi xeyli uzana bilər. Hər halda sülh müqaviləsinin imzalanması ilə bağlı həm Azərbaycan, həm də Ermənistanda böyük ümidlər var.

- Qərbin təzyiqləri hara qədər davam edəcək, gərginlik əlaqələrin qırılmasına qədər gedə bilərmi?

- Məncə, qırıla bilməz. Amerikanın oyunu təkcə “sülhyaratma” ilə bağlı deyil, o, bütün Cənubi Qafqaza nəzarət etmək istəyir. Cənubi Qafqazdan sonrakı hədəfi isə Orta Asiya ölkələrinə nəzarətdir. Amerika bu məqsədlə Rusiyanı hər iki bölgədən vurub çıxarmaq və öz hökmranlığını təmin etmək istəyir. Çünki Cənubi Qafqazla yanaşı, Orta Asiya da strateji bölgələrdən biridir. Orta Asiyaya sahib olan güc bütün dünyaya sahiblik uğrunda mübarizəyə girişə və ya bütün dünyaya hökm etmək imkanları əldə edə bilər.

Prosesdə sülh müqaviləsini önə çəksələr də əslində, böyük dövlətlərin strateji maraqlarının reallaşdırılması savaşı gedir. Amerika da bu savaşda Rusiyanı üstələməyə çalışır.

- Sülh müqaviləsi uzandıqca yeni hərbi toqquşma riski artırmı? Artıq bu ehtimal da müzakirə mövzusuna çevrilib. Üstəgəl, gərgin situasiya fonunda Ermənistanın sürətlə silahlanması da diqqətdən yayınmır.

- Hər şey baş verə bilər, amma yeni müharibə ehtimalı çox zəifdir. Hər iki tərəfin siyasiləri və xalqları müharibədən yorulub, savaşmaq istəmirlər, dinc yaşamaq istəyirlər. Düzdür, üçüncü tərəflər qarşıdurma yarada bilərlər, amma bunun böyük müharibəyə çevriləcəyinə inanmıram. Bunun üçün lazımi situasiya, əhval-ruhiyyə və səbəb, üstəgəl, insanların istəkləri yox dərəcəsindədir.

- ABŞ-ın Cənubi Qafqazda yerləşmək səylərinə diqqət çəkdiniz, əzəli rəqibinin bu cəhdlərinə Rusiyadan sərt təpkilər var. Sizcə, bölgə uğrunda iki güc arasındakı geosiyasi çəkişmə Cənubi Qafqaza nə vəd edir? Xüsusən də bir-birinə zidd qüvvələri öz ərazisində toplayan Ermənistana...

- Artıq Avropa Birliyi Ermənistan və Gürcüstanı birləşdirərək, onlar arasında hərbi-siyasi alyansa bənzər bir şey formalaşdırmağa başlayıb. Gürcüstan Fransadan alınmış silahların öz ərazisindən Ermənistana daşınmağa icazə verdi. Ardınca Gürcüstanın müdafiə naziri İrəvana getdi, oradakı danışıqlardan sonra hərbi sənədlər də imzalandı. Bütün bunlar göstərir ki, Gürcüstanı üzvlüyə namizəd kimi qəbul etmək istəyən Avropa Birliyi indi Ermənistana bu statusu vermək istəyir. Beləliklə, bölgədə qüvvələrin parçalanması və yenidən birləşdirilməsi prosesi gedir. Artıq bu prosesdə yeni dünya düzəninin bəzi elementləri görünür.

Proses mürəkkəbdir, amma gedişatda o qüvvələr qazanacaq və önə keçəcək ki, onların resursları çoxdur və tükənməzdir. Resursları çox olanlar bu mübarizədə qalib gələcəklər və bölgədəki yerlərini gücləndirəcəklər. İndiki halda belə bir güc kimi ABŞ və ya NATO görünür.

- Yəni Rusiyanın Cənubi Qafqazdakı 300 illik hegemoniyası bitir?

- Zənnimcə, bitmək üzrədir. Üstəgəl, Rusiyanın təkcə problemi Cənubi Qafqazla bağlı deyil, onun ən böyük problemi Ukrayna məsələsidir. Bu problem də qış aylarında daha da şiddətlənəcək və Rusiyanın sıxışdırılması prosesi yenidən başlayacaq. Kollektiv Qərb Rusiyanı adi regional dövlətə çevirmək istəyir. Bəlkə də ondan da aşağı...