Nəhənglərin neft savaşı: “Vəziyyət ciddiləşir” - Rusiyaya qarşı şok plan

Enerji və xammal mütəxəssisi Francis Perren, koronavirus epidemiyasının səbəb olduğu neft böhranının Moskva ilə Ər-Riyad arasındakı qarşıdurma ilə kəskinləşdiyini izah edir. Səudiyyəlilərin "OPEK gəmisini tərk etdiyi" Rusiyanı cəzalandırmaq üçün hər cür imkanı var.

Martın 10-da neftin qiyməti 11% artdı, lakin bu kiçik artım bir gün əvvəl baş verən kəskin azalmanı kompensasiya edə bilmir. Martın 6-dan 9-dək Brent markalı neftin qiyməti 21.4% azalaraq, qiyməti bir barel üçün 35.02 dollara çatdı.

Çindəki koronavirus epidemiyası səbəbindən son bir neçə həftə ərzində neftin qiyməti enməyə başlayıb, yalnız yanvar ayında qiymət müvəqqəti olaraq 70 dolları keçdi. Bu həftənin əvvəlində neftin qiymətindəki rekord azalma isə dünya bazarlarında zəncirvari reaksiya yaratdı. Martın 6-da OPEK-in Vyanadakı qərargahında keçirilən görüşdə Səudiyyə Ərəbistanı təşkilat üzvlərinə koronovirus səbəbindən qiymətlərin enməsinin qarşısını almaq üçün neft istehsalını azaltmağı təklif etdi. Lakin Rusiya OPEK-lə son görüşlərdən fərqli olaraq, bu dəfə Ər-Riyadı dəstəkləmək istəmədi. Buna görə Səudiyyə Ərəbistanı taktikanı dəyişdirməyə qərar verdi: krallıq bazarı ucuz neftlə doldurmaq üçün qiymətlərin aşağı düşməsinə baxmayaraq, istehsalın kütləvi şəkildə artacağını elan etdi. Bazar ertəsi birjalar çaxnaşma yaşadı, 1991-ci ildə İraqın Küveytə hücumundan bəri qiymətlərdə ən böyük enmə qeydə alındı.

Fransa Beynəlxalq Strateji Araşdırmalar İnstitutunun (IRIS) mütəxəssisi Frensis Perrin hadisələrin bu yöndə dönüşünün səbəbləri və nəticələrindən danışıb.

Teleqraf.com onun “Le Point” nəşrinə müsahibəsini təqdim edir.

- Səudiyyə Ərəbistanının qiymətləri aşağı salması və istehsalı artırmasında, yəni Riyadın gözlənilmədən əks strategiyaya uymaqda məqsədi nədir?

- İstehsalın artmasına gəlincə, bu, daha az açıq bir həqiqətdir. Rəsmi açıqlama verilmədi, lakin səudiyyəlilər məlumatı təkzib etmədi. Hər halda, strategiyada belə bir dəyişiklik çox əhəmiyyətlidir. Rusiya OPEK-in hasilatı azaltmaq təklifinə razı olmadı. Rusiya da daxil olmaqla, neft kartelindən kənar ölkələrin gündəlik hasilatının 0.5 milyon barel olacağı planlaşdırılırdı. Səudiyyəlilər bu xəbərə mənfi münasibət bildirdilər. Buna görə Səudiyyə bazardakı maraqlarını qorumaq üçün strategiyasını tamamilə dəyişdirməyə qərar verdi.

- Başqa sözlə, Səudiyyə Ərəbistanı oyuna başlamaq qərarına gəldi…

- Tamamilə. Qiymətləri aşağı salır və şübhəsiz istehsalını artırır, bunun üçün Rusiyaya qarşı qiymət müharibəsi başlatmaq üçün hər cür fürsəti var. Bu çox açıqdır. “Aramco” hədəfinin Rusiya olduğunu hər kəsə eşitdirmək üçün əlavə tədbirlərə ehtiyac duymur. Səudiyyəlilər Rusiyanın gəmini tərk etdiyinə inanır, buna görə onu cəzalandırmaq lazımdır.

- Bundan əlavə, bir çox digər istehsalçı və ixracatçı ölkələr aşağı qiymətlər üzündən əziyyət çəkəcəklər.

- Təbii. İki ovçu haqda bir hekayədəki kimi: bir ayı vururlar, darıxırlar, ayı onların arxasınca qaçır və iki ovçudan biri deyir: “Ayı bizi tutacaq, əsas odur ki, mən səndən daha sürətli qaçıram”. Bir sözlə, bəzi ölkələr digərlərindən daha çox əziyyət çəkəcək.

- Bəs Səudiyyə Ərəbistanının bu qərarını həm də ABŞ-ın şist sənayesinə zərbə cəhdi kimi qiymətləndirmək olarmı?

- Əsas məqsəd Rusiyadır, ABŞ ikincidir. Bundan xüsusilə kiçik istehsalçılar zərər görəcəklər. Amerika dünyanın neft sektorunun iflas etməsini və yenidən qurulmasını gözləyir.

- Bu böhran nə qədər davam edəcək?

- Hamısı Rusiyanın hərəkətlərindən asılıdır. Moskva dialoqun bərpasına qərar verərsə, OPEK-lə danışıqlar yenidən başlaya bilər. Moskva gözləmə qərarını verərsə, çox güman ki, böhran daha da sürətlənərək dərinləşəcək. Bütün problem ondadır ki, bu cür məsələlər dövlət başçıları səviyyəsində həll olunur, burada eqonun rolu çox vacibdir.