Şər imperiyaları: Tarixin ən qəddar dövlətləri

İmperiyalar tarix boyu bir-birini əvəz edib. Bəziləri öz təbəələrinə sülh və firavanlıq bəxş edib, bəziləri isə qəddar istibdad siyasəti yürüdüb.

Teleqraf.com hər biri şər imperiyası adlandırılmağa layiq olan keçmişin ən qaranlıq imperiyaları haqqında hazırladığı məqaləni təqdim edir.

Amerika Konfederativ Ştatları

1861-ci ildə Amerika Konfederativ Ştatları Amerika Birləşmiş Ştatlarına qarşı olan 11 ştatdan ibarət idi. Bu ölkə heç bir xarici dövlət tərəfindən tanınmayıb, lakin konfederasiyanın öz pulu, öz prezidenti və mədəni kimliyi var idi.

Özünü elan edən imperiyanın ərazisində yaxşı heç nə baş verməyib: milyonlarla afroamerikalı irqçilərin dabanı altında əziyyət çəkib. Xoşbəxtlikdən artıq 1865-ci ildə Amerika Konfederativ Dövlətləri mövcudiyyətini dayandırıb.

Keltlər

Keltlər müasir Fransa, Belçika və İngiltərənin çox hissəsini idarə edirdilər. Hətta Roma üçün də keltləri fəth etmək olduqca çətin idi. Niyə? Qəddarlıq. Barbarlar (həmin romalılara görə) ümumiyyətlə paltarsız döyüş meydanına çıxa bilirdilər. Boya və qanla boyanmış üzlər, vəhşi xasiyyət – keltlər öz ərazilərində zorakılıq kultu əkirdilər.

Vikinqlər imperiyası

793-cü ildən başlayaraq vikinqlər İngiltərə, Frank dövləti, İspaniya və Rusiya üçün ciddi problemə çevrildi. Zaman keçdikcə danimarkalılar və norveçlilər daha qəddar oldular. Kral Etelredin dövründə İngiltərənin çökməsi vikinqlərə əhəmiyyətli əraziləri ələ keçirməyə imkan verdi: səpələnmiş yaşayış məntəqələri əsl imperiyaya çevrildi. Bununla belə, hər şey sona çatdı – 1066-cı ildə “kəskin” ləqəbli Norveç kralı Harald Hardrad Stemford Bridge döyüşündə ingilislərə məğlub oldu.

Vikinqlər

Maori sivilizasiyası

Yeni Zelandiyanın qəbilələrindən olan maori amansız müharibələrlə bütün digər qəbilələri özünə tabe edir. Qul alverçiləri, ovçular, adamyeyənlər – hətta ingilis kolonistləri belə digər qəbilələri insan hesab etməyən maorilərlə əlaqə saxlamaqdan çəkinirdilər.

Odlu silah əldə edən maorilər tamamilə başlarını itirdilər. Adalar müharibə alovuna büründü, bir neçə ay ərzində 18 min insan öldü. İngilislər və maorilər arasındakı qarşıdurma isə demək olar ki, uzun illər – bütün vəhşilər məhv edilənə qədər davam etdi.

Maorilər

Komançi imperiyası

Yerli amerikalıların da öz imperiyası var idi. Komançlar digər qəbilələrə qarşı qəddar basqınlarla öz mövqelərini möhkəmləndirərək, çöl ərazisinin çox hissəsini idarə edirdilər. İspanları və fransızları düzənlikləri kəşf etməkdən qorxudan komançlar idi. Lakin heykəl gil ayaqlar üzərində dayanmışdı: 1868-ci ildən 1881-ci ilə qədər bizonların sistematik şəkildə məhv edilməsi aclıq vəbasına səbəb oldu, komançi imperiyası süqut etdi.

Komançilər

Belçika müstəmləkə imperiyası

Belçika müstəmləkə imperiyası Konqodakı üç Afrika koloniyasından ibarət idi. Ərazi Belçikanın özündən 76 dəfə böyük idi – bura kral II Leopoldun tanınmış xüsusi mülkiyyəti hesab olunurdu.

Həmin kral kauçuk plantasiyalarında işləməyə məcbur edilən milyonlarla konqolunun qətlinə görə tarixə “Konqodan olan qəssab” kimi düşüb.

Atanın beş yaşlı qızının kəsilmiş əlinə və ayağına baxdığını göstərən fotoşəkil. Elis Sili Harrisin fotoları Konqoda insan haqları pozuntularını aşkara çıxarmağa kömək etdi.

Monqol imperiyası

1206-1405-ci illərdə Monqol imperiyası dünyanın ən böyük imperiyası olaraq qalırdı. Hələ Çingiz xanın dövründə təşkil olunan nizami köçəri ordusu mükəmməl təşkil olunmuş ölüm maşınına çevrildi. Monqollar mühasirəyə alınmış şəhərləri yandırıb yerlə-yeksan edir, sakinləri öldürür və ya əsarət altına alırdılar. Tarixçilər Monqol imperiyasının mövcud olduğu dövrdə 30 milyon insanın öldüyünü hesab edirlər.