Zərdüşt Əlizadə: “Azərbaycan hakimiyyəti xarici siyasətdə çox bacarıqlıdır” - MÜSAHİBƏ

Politoloq Zərdüşt Əlizadə ölkədə və regiondakı aktual siyasi məsələlərlə bağlı Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb. Politoloq öncə Rusiyanın Ermənistana ucuz qiymətə bahalı silahlar satmasına və aşağı şərtlərlə kredit verməsinə münasibət bildirdi:

- Hər kəsə bəllidir ki, Rusiya müntəzəm olaraq Ermənistana çox aşağı şərtlərlə milyonlarla dollar dəyərində kredit ayırır. Verilən kreditlər, borclar Ermənistanı Rusiyadan daha da asılı edir. Ermənilərə 200 milyon dollarlıq silah verən Kreml həm də Azərbaycanı təhrik etmək istəyir ki, ondan daha böyük məbləğdə silah alsın. Bu, bir marketinqdir. 2015-ci ildə Rusiyanın Azərbaycan da daxil olmaqla Avropa ölkələrinə satdığı silahın həcmi 237 faiz artıb.

- Ermənistana ucuz qiymətə silah satışı Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə necə təsir göstərir?
- Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ona görə həll olunmur ki, Ermənistanın silahı var, yaxud bizdə silah azdır? Xeyr. Qarabağı işğaldan azad etmək üçün bizim kifayət qədər hərbi gücümüz var. Qısa müddət ərzində o torpaqları azad edə bilərik. Amma bilirsiniz, MDB məkanındakı münaqişələri Rusiya yaradıb və onların həll olunmasını istəmir. Gürcüstan ərazi bütövlüyünü təmin etmək üçün hərbi əməliyyatlara başladı, amma Rusiya onu sərt cəzalandırdı, az qalmışdı ki, Tiflisi də tutsunlar. Odur ki, Azərbaycan Dağlıq Qarabağı azad etmək istəsə, qarşısında Ermənistandan öncə Rusiyanı görəcək. Müharibəyə başlasa, Azərbaycanı Gürcüstanın taleyi gözləyir. Rusiya münaqişəni dondurulmuş vəziyyətdə saxlamaqla hər iki tərəfə təzyiq etmək istəyir. Azərbaycan hakimiyyəti Rusiyanın kimliyini, nə olduğunu çox yaxşı başa düşür. Bir müddət əvvəl politoloq Eldar Namazov və Ermənistanda tanınmış siyasətçi David Şahnazaryan dünyaya müraciət etmişdilər ki, Rusiya Azərbaycan və Ermənistana silah satmasın. İki ölkəyə silah satmaq həmsədr olaraq Rusiyanın obyektivliyini şübhə altına qoyur.

- Bəzi ekspertlər iddia edirlər ki, Rusiya Türkiyə ilə münasibətlərinin pozulmasına görə Ermənistanda hərbi mövqelərini gücləndirir. Bu iddialar nə dərəcədə ağlabatandır?
- Boş-boş söhbətlərdir. Qüdrətli Türkiyə ordusunun qarşısında Ermənistan nədir ki... Baxmayaraq ki, Rusiyanın Ermənistanda hərbi bazası var, müharibə olsa, Ankara iki günün içərisində Ermənistanı tutar. Rusiya Türkiyə və Suriya məsələlərini bəhanə gətirib Ermənistanı tam ələ keçirir.

- Bir müddət öncə rusiyalı deputatlar Qars müqaviləsinin ləğvi təşəbbüsü ilə çıxış etmişdilər...
- Buna deyirlər şantaj. Rusiya heç vaxt bu müqaviləni ləğv etməyəcək. Ləğv etsə, bütün bəlalar sel kimi Kremlin üzərinə axacaq. Rusiyanın mövcudluğunun səbəblərindən biri də odur ki, onun indiki sərhədləri bir sıra beynəlxalq müqavilələr tərəfindən təsdiq olunub. Qars müqaviləsi ləğv olunsa, digər müqavilələr də bir-birinin ardınca qüvvədən düşəcək.

- Suriyada atəşkəslə bağlı razılıq əldə olunsa da, Rusiya orada bəzi qruplaşmaları vurmaqda davam edir. Sizcə, Suriyada atəşkəsə tam nail olmaq mümkündürmü?
- Rusiya çox doğru olaraq Suriyada İŞİD, Ən-Nusra Cəbhəsini bombalayır. Çünki razılaşmaya qədər terror qruplaşmalarına qarşı əməliyyatlar davam etdirilməlidir. ABŞ, Rusiya, hətta Əsəd də oranı bombalayır.

- Rəsmi Ankara PKK-nın Suriya qolu olan PYD-nin terrorçuların siyahısına salınmamasına etiraz edib. Ərdoğan hesab edir ki, silahlı kürdlər də bombalanmalıdır. Sizcə, PYD niyə terrorçuların siyahısına salınmayıb?
- Suriya ilə bağlı qərarları əsasən, iki ölkə - Rusiya və ABŞ verir. Onlar hesab edirlər ki, PYD terror təşkilatı deyil. Mən istəyərdim ki, Suriyada atəşkəsə tamamilə riayət edilsin. Suriya möhtəşəm ölkə idi. İndi xaraba günə salınıb.

- Bir müddət öncə xarici işlər nazirinin müavini Araz Əzimov müsahibəsində bildirib ki, Bəşər Əsəd Suriyanın təhlükəsizliyinin, ərazi bütövlüyünün yeganə qarantıdır. Siz necə düşünürsüz?
- Azərbaycan hakimiyyəti Suriyanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir. Amma bizim bəzi “demokratlar” şüvən qoparırlar ki, bu, İrana, Rusiyaya yaxınlaşmaqdır, Türkiyənin maraqlarına zidd mövqedir. Suriyada hakimiyyət Bəşər Əsədə atasından keçib. Həm Hafiz Əsədin, həm də Bəşərin dövründə Suriya dünyəvi dövlət idi, ölkə hərtərəfli inkişafda idi. Sovet İttifaqında da bütün xalqlar mehriban, dinc şəraitdə yaşayırdılar. Sonra demokratlar gəldi, seperatizm gücləndi, ölkələr parçalandı. İndi Suriyada da eyni durumdur. Əsəd Suriyanın milli müstəqilliyini qorumaq üçün mübarizə aparır. İŞİD isə İslam xilafəti yaratmaq istəyir. Onlar üçün milli müstəqillik anlayışı yoxdur. Orada ikinci qüvvə kürdlərdir. Muxtariyyətləri, ordusu var. ABŞ və İsrailin dəstəyi ilə "Böyük Kürdüstan" dövləti yaratmaq istəyirlər. "Böyük Kürdüstan"ın xəritəsi Livan, Suriya, İraq, Türkiyə və qismən də Azərbaycan torpaqlarını əhatə edir. Kürdlərin arzusu Suriyanın milli müstəqilliyinə ziddir. Qərb kürdlərə arzularını gerçəkləşdirmək üçün dəstək verir. Suriyada gedən proseslərdə yeganə Bəşər Əsəddir ki, milli, vahid Suriya dövlətinin saxlanılmasını istəyir. Araz Əzimov peşəkar, savadlı siyasətçi kimi bunu dilə gətirib. Beynəlxalq hüquq, siyasət, diplomatiya ilə bağlı hırla-zırı bilməyən adamlar deyirlər ki, Araz Əzimov səhv danışıb, gərək belə deməyəydi. Dost, qardaş Türkiyənin məqsədi Əsədi devirmək idi. Bu da Suriyanın dağılması ilə nəticələndi. İndi biz də Suriyanı dağıdaq? Azərbaycan özü siyasi baxımdan ağır vəziyyətdədir və beynəlxalq hüququn şərtlərinin pozulmasından əziyyət çəkir. Beynəlxalq hüquqa görə Qarabağ Azərbaycan torpağıdır. Rusiya bizim yaxın qonşumuzdur və geniş əlaqələrimiz var. Amma Krıma görə Ukraynaya dəstək verdik. Niyə? Çünki ərazi bütövlüyü bizim üçün prioritet məsələdir. Bu xarici siyasətimizdə əsas xətdir. Başda Amerika olmaqla 90-a yaxın ölkə Kosovanın müstəqilliyini tanıyır, amma Azərbaycan tanımır. Nəyə görə? Çünki Qarabağ problemimiz var. Sabah Dağlıq Qarabağın müstəqilliyini tanımasınlar deyə, biz hansısa ölkədən qoparılmış məkanın müstəqilliyini tanımırıq. Savadsız adamlar belə şeyləri anlamazlar. Mən Azərbaycan hakimiyyətinin daxili siyasətini tənqid edən adamam, amma Suriya, Kosovo, Krım məsələsində bizim xarici siyasətimiz çox düzgündür. Amma bizim bəzi “demokratlar”, cəbhəçilər deyirlər ki, hakimiyyətin bütün addımları səhvdir, Əsədə qarşı vuruşmalıyıq və s. Onlar elə o vaxt iqtidarda olanda da belə savadsız idilər. Ona görə də Qarabağ getdi.

- Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev İran səfərində bir sıra maraqlı açıqlamalar verdi. İki ölkə arasında tarixi münasibətlərdən tutumuş, əməkdaşlıq imkanlarına qədər olan məsələlərə toxunuldu. Ölkə başçısı terrorçuluğa qarşı mübarizədə İrana dəstək verdiyini də ifadə elədi. İstərdim ki, ölkə başçısının İran sədərini dəyərləndirəsiz.
- Hər bir ağıllı prezident çalışar ki, qonşularla mehriban, dost münasibətlər qursun. Bizim Ermənistandan başqa bütün qonşularımızla münasibətlərimiz yaxşıdır. Bu mənada Ermənistan bizdən geridədir. Onlar iki ölkə ilə düşmən münasibətdədir. Türkiyə və Azərbaycan. Əsas əlaqələri Rusiya ilədir. İranın min illik dövlətçilik tarixi var. Ortaq dinə, mədəniyyətə, tarixə malikik. Münasibətlərimizi niyə korlamalıyıq? İqtisadi əlaqələrimizi daha da inkişaf etdirmək üçün güclü potensial mövcuddur. Azərbaycan yaxın gələcəkdə güclü tranzit ölkəyə çevrilə bilər. Bu mənada mən prezident İlham Əliyevin İran səfərini yüksək qiymətləndirirəm. Azərbaycan hakimiyyəti xarici siyasət məsələsində bacarıqlıdır. İnsaf da dinin yarısıdır. Əgər qonşu ölkələrlə xoş münasibətlər qururuqsa, gərək buna sevinək. Rusiya Azərbaycanı tutanda buradakı bəzi xanlıqlar Çar ordusunun tərəfinə keçdilər, amma İran hökmdarları ciddi müqavimət göstərdilər. Hesab edirəm ki, iki ölkə arasında münasibətlər daha da inkişaf edəcək. Vaxtilə ABŞ bizim münasibətlərə əngəl yaratdı, imkanları əldən verdi, amma indi yaranmış fürsətdən istifadə etməliyik.

Ruslan Xəlil