Qalmaqallı serialın pərdəarxası: “Ermənilər də razılaşdılar, amma...” - Müsahibə

Rusiyanın Birinci kanalında yayımlanan “Yeniçəri” tarixi serialı son günlər mətbuatın gündəmindədir. Serialda azərbaycanlı aktyorlardan xalq artisti Pərviz Məmmədrzayev, aktyor Kamran Ağabalayev rol alıb.

Serialın çəkilişləri Türkiyə və Rusiyada aparılıb. Ekran əsərinin rejissoru İvan Şurxovetski, prodüserləri Yelena Deniseviç və milliyətcə erməni olan Ruben Dişdişyandır. 11 ölkədən 150 aktyorun çəkildiyi serialda əsas obrazı İlya Malakov canlandırıb.

Hadisələrin Boris Qodunov dövründə cərəyan etdiyi serial XVI əsrin sonu-XVII əsrin əvvəllərini əhatə edən Osmanlı İmperiyası ilə bağlıdır. Atasının son vəsiyyətini yerinə yetirmək üçün kazak Alyoxa Məryəmin qarşısında baş əymək üçün yad ölkəyə yollanır. Alyoxanın yolu Osmanlı İmperiyası sultanının sarayından keçdiyindən orada əsir düşür və Əlinin yeniçəri olur.

Amma heç bir qala azad kazakın iradəsini boğa bilməz. Alyoxa azadlıq əldə etmək, atasının vəsiyyətini yerinə yetirmək, sevgisini qarşılamaq və vətənə qayıtmaq ümidini itirmir.

Azərbaycanın bu layihədə iştirakı ilə bağlı Teleqraf.com-un suallarını istehsalçı şirkətlə danışıqları həyata keçirən “Azerbaijan Actors Agency”nin direktoru, prodüser Səbuhi Məmmədov cavablandırıb.

- Səbuhi bəy, sizə təklif kim, yaxud hansı şirkət tərəfindən gəlmişdi?

- On beş ildən çoxdur Rusiya kinematoqrafçıları ilə işbirliyim var. Məqsəd Azərbaycan aktyorlarının Rusiya kino və serial sektorunda işləməsini təmin etməkdir. Təbii ki, Azərbaycan aktyorlarının dövlət naminə orada təmsil olunmasından söhbət gedir. Ermənilər Rusiyada həddən artıq çoxdurlar. Orada yalnız aktyor çoxluğu söhbət mövzusu deyil, Rusiyanın kino və serial sektorunun əlli faizini erməni prodüserlər idarə edir. “Mosfilm”in direktoru Karen Şahnazarov milliyətcə ermənidir.

“Yeniçəri” serialı üçün “Alyans” kino şirkəti mənə müraciət etdi. Bildirdilər ki, çoxseriyalı bədii televiziya filmi çəkiləcək. Beynəlxalq layihədir, serialda Rusiya, Türkiyə, Gürcüstan, Slovakiya, Azərbaycan, Osetiya, Abxaz aktyorları rol alıblar.

Serial üçün 20 azərbaycanlı aktyor kastinq mərhələlərindən keçdi. Son mərhələyə adlayan iki aktyorumuz oldu: Pərviz Məmmədrzayev, Kamran Ağabalayev.

- Pərviz bəy saytımıza açıqlamasında ssenarinin ilkin versiyasında çoxlu təhriflər olduğunu bildirib. Bu məsələyə aydınlıq gətirməyinizi istərdik.

- “Yeniçəri” macəra serialıdır, tarixi faktlara söykənmir. Ssenaridə erməni knyazının qızını türk sultanı Mehmetə cariyə kimi göndərirlər. Erməni knyazı Həsən Cəlal paşanın qurduğu Alban Xaçın knyazı kimi təqdim olunurdu. Vikipediyada ermənilər bunu çox güclü, aktiv şəkildə təbliğ edirlər. Mən “Alyans” kino şirkətinə vikipediya linkini, Xaçın knyazlığı, Cəlal paşa haqda olan məlumatları və ümumiyyətlə, o dövrdə ermənilərin o ərazidə yaşamadıqlarına dair müəyyən materiallar göndərdim.

Kastinq direktoru ilə danışdım və bildirdim ki, bu faktlara görə serialda çəkilməkdən imtina edirik. Mənə də bildirdilər ki, bu serial tarixi faktlara söykənmir, uydurulmuş hekayədir. Dedim, əgər belədirsə, onda ssenaridən Xaçın knyazlığının adı çıxarılsın, uydurduğunuz hadisələri Ermənistan ərazisinə yönləndirin.

Layihə “Alyans kino” şirkətinə məxsusdur. Prodüser Yelena Deniseviç tərəfindən hazırlanıb. Bir sözlə, bizə həmin şirkətin adından müraciət olunub. Biz də danışıqları həmin şirkətlə aparmışıq. Səhəri gün zəng eləyib, bizi başa düşdüklərini deyib, bildirdi ki, prodüserlərdən biri erməni olsa necə olacaq... Dedim, o sizin öz haqqınızdır. Rusiya kino və serial sektorunun erməni prodüserlərinin çoxluğunu nəzərə alsaq, bu gözlənilən idi. Bizim üçün vacib olan nüans ssenari müəllifinin, rejissorun erməni olmamasıdır.

10 gündən sonra Yelena xanımın nümayəndəsi Tanya Yarmak mənə telefon açdı və dedi ki, sizin verdiyiniz məlumatlarla tanış olduq və ssenaristlərlə danışdıq. Hadisələr Qarabağ ərazisindən çıxarılır, həmçinin Xaçın knyazlığı adı da ləğv olunur.

Şərtlərimiz qəbul olunandan sonra razılıq verdik, kastinqin ikinci prosesinə keçid aldıq.

Serialın ikinci istehsalçı şirkəti “Mars media”dır. Rəhbəri milliyətcə erməni olan Ruben Dişdişyandır. Biz həmin şirkətlə heç bir danışıqlar aparmamışıq. Amma onlar da bizim şərtlərimizi qəbul ediblər. Çünki layihənin partnyoru kimi bizim şərtlərimizə öz etirazları bildirmək iqtidarında idilər. Hətta mən aktyorlara dedim ki, Ruben Dişdişyan şərtlərimizi qəbul edibsə, mütləq çəkilməliyik. Çünki orada Qarabağ mövzusu, həqiqətə uyğun olmayan məqamlar reklam olunurdu. Sabah seriala baxan biri Xaçın knyazlığı ifadəsini eşidib onu araşdırmağa başlayacaq və internetdə erməni seqmentinin fəallığı nəticəsində təhrif olunmuş məlumatlarla qarşılaşacaq.

- Serialı izləmisiniz?

- Serialın yayımının gecikməsi bir sıra problemlərlə bağlı oldu. Əvvəl ORT kanalı ilə əlaqədar bəzi nüanslar ortalığa çıxdı, montajı uzun çəkdi, digər tərəfdən pandemiya və son məqamda serialın premyerası Rusiya –Ukrayna müharibəsi ilə üst-üstə düşdüyünə görə yenə gecikdirildi.

Serialı tam izlədiyimi söyləyə bilmərəm. Yalnız birinci seriyasına baxmışam.

- Serialı izləyən tamaşaçıları qıcıqlandıran məqamlar var: Xəzər sahillərinin knyazlığı ifadəsi, türklərə qarşı alçaldıcı ifadələrin işlədilməsi...

- Əgər tarixin ermənilər, yaxud ruslar tərəfindən saxtalaşdırılması məsələsinə yanaşsaq bu, dəfələrlə olub. Xəzər sahilində beş dövlət yerləşir və serialda hansı dövlətdən söhbət açıldığı naməlumdur. Serialda Azərbaycanın adı çəkilmir.

Tamaşaçıları ümumi mövzu ilə bağlı hansısa nüans qıcıqlandırırsa, təbii, mən onları dəstəkləyirəm. Həmin nüanslar var. Yenə deyirəm, əgər bir ölkənin kino və serial sektoruna ermənilər nəzarət edirsə, deməli, onlar öz ideologiyalarını hər bir serialda, filmdə, televiziya verilişlərində az-çox əks etdirə bilərlər. Çünki illərdir ki, bu onların ən əsas məqsədi olub.

Biz məqsədimizə çatmışıq. Şərtlərimizi hər iki şirkət qəbul edib. O ki qaldı hər hansı ifadənin işlənməsinə...Bu, ədəbi materialdır.

Türkiyə ilə Rusiya arasında çəkişmələr hər zaman olub. Əgər bir dövlətin nümayəndəsi digər dövlətin nümayəndəsini düşmən bilirsə, onun haqqında nəlayiq sözlər işlədəcək. Onu da qeyd edim ki, çəkilişlər Türkiyə ərazisində aparılırdı. Ona görə dramaturji materiallarla onlar əvvəlcədən tanış idilər.

Serialda türklərə qarşı nəlayiq ifadələr işlədilirsə, bu, dramaturji materiala əsasən baş verir. Bu baxımdan ilk etirazı türklər bildirməli idilər. Serialda türk aktyoru da çəkilib: tipaj və kütləvi səhnə iştirakçıları Türkiyə tərəfindən idi.

- Səbuhi bəy, özünüz də söylədiniz ki, ermənilər öz ideologiyalarını bütün formalarda yaymağa maraqlıdırlar və bunu illərdir ki, edirlər. Belə bir layihə qarşınıza gəlir, araşdırmağa başlayırsınız. Amma bədii material layihənin ekran təcəssümünü tam nümayiş etdirə bilmir. Belə ki, ssenarinin ekran həllində kiçik detallarla eyhamların vurulması, yaxud ssenarinin sizdən xəbərsiz dəyişikliyə məruz qala biləcəyini düşünmüsünüzmü?

- Ssenarinin dəyişdirilməsində Rusiya tərəfinin marağı yoxdur. Onlar məsələyə başqa cür yanaşırlar. Onların planı keçmiş SSRİ-də olan xalqların birlikdə beynəlxalq layihədə yer almasıdır. Azərbaycandan 20 nəfər kastinqdən keçdi, 2 nəfər seçildi. Daha çox aktyorla təmsil oluna bilərdik. Gürcüstanın Rusiya ilə diplomatik münasibətlərini hamımız bilirik. Amma Gürcüstan dörd aktyorla təmsil olunurdu. Yəni demək istədiyim odur ki, burda başqa formada müharibə gedir.

Ən böyük səhvimiz etiraz bildirməməyimiz, pula görə çəkilməyimiz ola bilərdi. Bu, belə deyil, heç vaxt belə olmayıb, olmayacaq da. Dövlətin maraqları gözlənilməlidir.

Həmçinin qeyd edim ki, hər hansı bir avantüra olacağını nəzərə alaraq bu layihə barədə Mədəniyyət Nazirliyinə öncədən məlumat vermişdik.