“Çevrilişə cəhd edən hərbçilərin çoxu NATO sistemində yetişən kadrlardır” - MÜSAHİBƏ

Teleqraf.com Böyük Quruluş Partiyasının sədri, millət vəkili Fazil Mustafa ilə müsahibəni təqdim edir:

- Fazil bəy, Türkiyədə 15 iyul dövlət çevrilişinə cəhdin qarşısı alındıqdan sonra yaranan indiki durumu necə qiymətləndirirsiniz?

- Türkiyədə böyük bir çevriliş cəhdinin qarşısı alınıb və bu, sevindirici haldır. Çünki Türkiyənin istiqaməti dəyişə, ölkə xaosa sürüklənə bilərdi. Liviya və ya Suriya modelində olan qarışıqlıqla nəticələnə bilərdi. Türkiyə çox böyük bir təhlükədən dönə bildi. Bu həm də beynəlxalq güclərin Türkiyə üçün hazırladığı ssenari idi. Amma türk xalqının cəsarəti, ayıqlığı və vaxtında reaksiyası bu təhlükənin qarşısını ala bildi. Ancaq 15 iyuldan sonrakı dövrdə çevriliş cəhdinin nəticələrini aradan qaldırmaq, gələcək ocaqları söndürmək baxımından Türkiyə hakimiyyəti zaman qazandı və bu müddətdə müəyyən addımlar atılacaq.

Ola bilsin ki, alınan siyasi qərarlar hüquqla uzlaşmayacaq və qurunun oduna yaş da yanacaq. Lakin belə situasiyada siyasətdə sərt qərarları anlayışla qarşılamaq lazımdır. Çünki ən azı təhlükənin gəldiyi mənbələri basdırmaq baxımından zəruri taktiki addımlardır. Amma bütövlükdə Türkiyənin gələcəyi üçün başqa bir təhlükəli sindrom yarana bilər. Bu da siyasətin həddən artıq hüququn üstünə çıxması ilə bağlıdır. Hüququn siyasət tərəfindən yönləndirilməsi ənənə olaraq qala bilər. Bir var bu keçici dövr-2-3 ay üçün, bir də var tendensiya kimi qalsın. Bu tendensiya olaraq qalarsa, Türkiyənin demokratik dəyərlərdən uzaqlaşmasına səbəb ola bilər. Hesab edirəm ki, Türkiyədə hüquq dövlətinin prinsiplərinə uyğun davranma ənənəsi üstün gələcək. Bir daha qeyd edirəm ki, məlum qüvvələrin zərərsizləşdirilməsi üçün atılan addımları anlayışla qəbul etmək lazımdır.

- Dediniz ki, “15 iyul” beynəlxalq güclərin hazırladığı və ya dəstək verdiyi hadisə idi. "Beynəlxalq güclər" ünvansız və mücərrəd məna daşıyır. Konkret hansı qüvvələr Türkiyədə qarışıqlığın, xaosun olmasında maraqlıdır?

- Liviya, Misir, Suriyada hadisələri və xaosu kim hazırladı?

- Fikrinizi bir qədər inkişaf etdirək...

- Türkiyə NATO-nun üzvüdür, amma NATO-ya heç bir kəşfiyyat məlumatı daxil olmamışdı. Bu o deməkdir ki, çevrilişin baş tutmasını əngəlləmək istiqamətində addımların atılması müşahidə edilmədi. ABŞ Türkiyənin müttəfiqidir, lakin çevriliş hazırlığı, hərəkətlənmə ilə bağlı rəsmi Ankaraya heç bir informasiya verilməyib. Halbuki, İstanbulda terror gözləniləndə ABŞ bir həftə əvvəl Türkiyə kəşfiyyatına informasiya verdi. Necə olur, kiçik bir terror təşkilatının təhlükəsini bilir, amma dövlət çevrilişinə hazırlıq kimi mühüm məsələni sezə bilmirlər?

Yəni burada konkret ittiham irəli sürmək çətindir, amma şübhələr də özünü göstərir. Odur ki, bu camaatın və ya bir neçə dini liderin hazırladığı miqyasda olacaq hadisə deyil. Kimlərsə küçəyə çıxanda hansısa liderə istinad edərək çıxmırlar, əksinə, həm də təminat alıb çıxırlar. Böyük bir gücün təminatı olmadan hərbçilər ağılsız deyil ki, küçəyə çıxaraq tankı insanların üzərinə sürsünlər. Odur ki, bu hadisədə müəmmalı məsələlər çoxdur. Bu baxımdan 15 iyul gecəsində baş verənlər Türkiyə üzərində oynanılan oyunlardan biri idi. Yaxşı ki, qarşısı alındı. Əminəm ki, bundan sonrakı mərhələdə Türkiyə rəsmiləri ölkənin təhlükəsizlik sisteminin möhkəmləndirilməsi istiqamətində ciddi addımlar atacaq. Çünki belə hadisələrin baş verməsi hakimiyyətin özü üçün mənfi haldır. Nəzərdə tutun ki, heç bir kəşfiyyat məlumatı ala bilməyib. Qeyri-rəsmi məlumata görə, ancaq Rusiyadan informasiya alıblar. Bu baxımdan dediyim məqamlar aktuallığını qoruyur.

- Çevriliş cəhdindən az əvvəl Ankara Rusiya və İsraillə münasibətləri yoluna qoya bilmişdi. Sizcə, bu münasibətlərin yaxşılaşdırılmasını çevrilişin önlənməsi baxımından mühüm addım hesab etmək olarmı?

- Əslində, bu münasibətlərin düzəlməsini çevrilişin baş verməsi faktoru hesab etmək lazımdır. Ancaq çevrilişin önlənməsi məsələsində bu münasibətlərin düzəlməsinin rolunu demək bir qədər mübahisəlidir. Çevriliş cəhdinin baş verməsində həm də Türkiyənin xarici siyasətində çevik referanslar etməsi durur. Həm İsrailə, həm də Rusiyaya qarşı müsbət referanslar xoş qarşılanmadı. Çünki birilərinə Türkiyənin Rusiya ilə amansız düşmən olması lazımdır. Amma bununla yanaşı Türkiyəni Rusiyanın ayağına verməsinə onlar hazır olduqlarını dəfələrlə nümayiş etdirib. Bu mənada Türkiyənin vaxtında öz kursunu müəyyənləşdirdiyi siyasətdən uzaqlaşması, eləcə də Rusiya və İsraillə münasibətlərini qaydaya salması bir çox qüvvələri qane etmədi. Odur ki, çevrilişin səbəbini bir qədər də bu məqamda axtarmaq doğru olardı.

- Türkiyə dövləti 15 iyul çevriliş cəhdinin ABŞ-da yaşayan Fəthullah Gülən tərəfindən təşkil edildiyini elan edib və ABŞ dövlətindən Güləni Ankaraya verməsini istəyib. Necə düşünürsünüz, Ağ Ev Güləni Türkiyəyə verəcəkmi?

- Açığı, ABŞ-ın bu məsələdə hansı addım atacağını proqnozlaşdıra bilmirəm. Ehtimalıma görə, Amerika əgər bu çevriliş cəhdinin Gülən tərəfindən başlanması haqda bilgiyə malik olubsa, Gülənin Ankaraya verilməsində maraqlı olmayacaq. Türkiyənin də bu məsələdə israrı təbii ki, Ankaranın Güləni əsas təhlükə mənbəyi kimi gördüyünü ortaya qoyur və buna anlayışla yanaşmaq lazımdır. Amma bütövlükdə çevrilişin bir şəxsin adı ilə bağlanması, əslində, başqa dövlətlərin adını çəkməmək baxımından rahatdır. Yəni daha rahatdır ki, səbəb kimi bir şəxsin adı çəkilsin. Halbuki, 15 iyulda küçəyə çıxan hərbçilərin çoxu NATO sistemi içərisində yetişən kadrlar idi. Bu baxımdan hərbçilərin atdığı addım ancaq bir dini liderin göstərişi ilə atılan addımlara bənzəmir.

- Ancaq həqiqətdir ki, Gülənin şəbəkəsi Türkiyə Silahlı Qüvvələrində, ictimai qurumlarda, təhsil müəssisələrində, biznesdə, dövlət qurumlarında kifayət qədər təmsil olunur...

- Bu, bir şəbəkə formasında bütün strukturlarda təmsil olunur. Əslində, onların dünyada islamın tanınması ilə bağlı etdikləri islam haqqında imic dəyişikliyinə kömək etdi. Məktəb açmağın faydalı iş olduğunu, ayrı-ayrı ölkələrdə bu prosesin aparılmasına hamı şahidlik etdi. Lakin təəssüf ki, indi Türkiyədə yüzlərlə məktəb bağlanıb. Burada oxuyanların, dərs deyənlərin hamısı çevrilişin tərəfdarı ola bilməz. Ancaq siyasətə girişmələri bu insanlara da böyük zərbə vurdu. Onlar məktəb anlayışını əsas tutaraq Türkiyə üçün daha faydalı ola bilərdilər. Siyasətə girib qapalı və şəbəkələşmə yaratmağın nə dərəcədə təhlükəli, zərərli olduğu artıq ortadadır. Məhz bunun nəticəsidir ki, yüzlərlə orta məktəb bağlandı, minlərlə insan işsiz qaldı. Buna rəvac verməmək lazım idi. Təəssüf ki, həddən ziyadə siyasiləşən bir zehniyyətlə buna girişildi, islam toplumunun, türk xalqının daha çox maarifləndirmə işindən başqa yola keçildi. Bir daha qeyd edirəm ki, təriqətin açdığı məktəbdə oxuyanların hamısı təriqət mənsubu olmur. Burada oxuyanların 5-10 faizi təriqətçi olsun, amma yüzlərlə savadlı və bilgili insanlar olur. Ancaq indi bu adamların çoxu işini itirdi, şübhə mənbəyi oldu. Cəmiyyət bu adamlara şübhə ilə baxacaq. Bu durumun özü üzücüdür.

NEMƏT