Daş dövrünün xəstəlikləri: Qədim əcdadlarımız necə mübarizə aparıb?

Bəşəriyyət ilk dəfə genişmiqyaslı epidemiya ilə qarşılaşmır. Bir çoxu tarix dərsliklərində yazılıb, bir çoxu isə məlum deyil. Məsələn, Daş dövrü epidemiyaları haqqında çox az şeyi bilirik, ya da heç nə bilmirik. Əlbəttə, qədim insanların xəstəliklərlə necə mübarizə apardığı maraqlıdır.

Teleqraf.com xəbər verir ki, Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiki, Tədqiqat İnstitutu və Moskva Dövlət Universitetinin Antropologiya Muzeyinin direktoru Aleksandra Buzilova bu barədə RİA “Novosti”nin suallarını cavablandırıb.

Mütəxəssisin sözlərinə görə, Daş dövrü insanlarının hansı infeksiyalara yoluxduğunu aşkarlamaq üçün araşdırmalar aparılır. Araşdırmalar nəticəsində Daş dövründən Tunc dövrünə keçid zamanı bəzi qədim Avrasiya cəmiyyətlərində vəba xəstəliyinin mövcudluğu ilə bağlı yeni məlumatlar ortaya çıxıb.

İnstitutun elm adamları beynəlxalq alimlər qrupu ilə birlikdə Baykal bölgəsinin qədim sakinlərində patogenlərin mövcudluğunu araşdırırlar. Əldə edilən nümunələrin laboratoriyadakı analizlərinə Maks Plank İnstitutundan professor İohan Krauz nəzarət edir. Nəticələr “Cell” jurnalında dərc olunub.

“Qlazkovo ətrafında (İrkutsk) əldə edilən iki nümunədə Yersinia pestis genomunun - vəbaya səbəb olan patogenin mövcudluğu bizim üçün tamamilə gözlənilməz oldu. Üstəlik, hər iki şəxsdə tapılan Yersinia pestis ştammı Baltikyanı ölkələrdən olan bir fərddə tapılan eyni dövrün ştammına yaxın olduğu ortaya çıxdı”, - mütəxəssis bildirib.

Yeni məlumatlar uzaq dövrlərdə vəba xəstəliyinin yayılmasının təbiətini daha detallaşdırmağa imkan verəcək. Aleksandra Buzilovanın sözlərinə görə, bu yaxınlarda elm adamları DNT analizindən istifadə edərək Avropanın şimal-qərbində Neolit ​​dövrünün sonunda vəba xəstəliyinin olduğunu sübut ediblər. O, çətin və çox həyəcanverici bir araşdırmanın başlanğıcında olduğuğumuzu söyləyib.

Buzilova qeyd edib ki, paleoantropologiyada sümük və diş sistemlərinin analizi üçün morfoloji metodlardan geniş istifadə olunur. Antropoloq üçün elmi mənbə skelet və dişlərin sümükləridir, çünki illərlə torpaqda qalır və çürümürlər.

Buzilovanın dediyi kimi, bəzi müasir texnologiyalar (əsasən patogenlərin DNT analizi) qədim insanlar arasında sürətlə yayılan infeksiyaların və spesifik bədxassəli şişlərin mövcudluğunu müzakirə etməyə imkan verir.

Mütəxəssisin fikrincə, Daş dövrü qədim bir insanın həyat tərzi və mövcudluğuna təhlükə yaradan məsələlər haqqında əlavə tarixi məlumatlar verir:

“Son illərdə əldə etdiyimiz bir sümükdən ibtidai insanların diş ağrıları və ya iltihabı azaltmaq üçün otlardan aktiv istifadə etdiyinə dair sübutlar aldıq. Diş xəstəlikləri Daş dövrü insanları üçün nadir bir hal idi. Bunlar sonrakı dövrlərin xəstəlikləridir”.

Bundan əlavə, mütəxəssis uzun illərdir ki, kəllə boşluğunun bir hissəsinin qazılması ilə aparılan cərrahiyyə əməliyyatlarının fəal müzakirə olunduğunu söyləyib. Daş dövründə (təxminən 8-9 min il əvvəl) bu cür əməliyyatlardan sonra sağ qalma faizinin yüksək olduğu qeyd olunur, halbuki xeyli sonra – XV-XVI əsrlərdə əməliyyat olunan avropalılar arasında ölənlərin sayı çox idi.

“Kəllə və skelet zədələrini sağaltmış daş dövrü ovçularının uğurlu nəticələrini qeyd etmək lazımdır. Bütün bunlar qədim insanların bütün mövcud vasitələrdən istifadə edərək necə şəfa tapdığını göstərir”.