"Müxalifət gəncləri məni döydülər - BRİFİNQ

Şair Aqşin Yenisey “Brifinq”in qonağıdır. Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatının elan olunduğu gün redaksiyamızda qonaq olan şairlə bu mükafata şansımızın olub-olmaması barədə danışdıq.

Oğlu İgidayla bağlı düşüncələrini bölüşən Aqşin Yenisey keçirdiyi xəstəlikdən sonra həyatında və çevrəsində baş verən dəyişikliklərdən söz açdı.

Nərgiz Ehlamqızı: Bu yaxınlarda oğlunuz İgidayla birlikdə parkda çəkilmiş fotonuz Facebook-da maraqla qarşılandı. Yazar dostlar, izləyicilər şeir də yazdılar. Yazılanlarla tanış oldunuz?
- Bu, bir dost zarafatı idi. Yaxın adamın evinə gedəndə onun uşağını necə əzizləyirsənsə, elə bir əzizləmə idi. Sadəcə, mən xəstə olduğuma görə məni də İgidayın gözünə qatmışdılar (gülür).

Dilqəm Əhməd: İgiday adı həm türk mənşəli, həm də seçilən, unikal addır. Övladınızın adını necə seçdiniz?

- Ailə qurmamışdan əvvəl də istəyirdim ki, oğlum olsun. Qız uşağının tərbiyəsi ilə, adətən, ananın məşğul olması yaxşıdır. Sözsüz ki, burada ananın dünyagörüşü, intellekti, əxlaqı çox önəmli məsələdir. Arzu edirdim ki, oğlum olsun, onun oturuşundan, duruşundan tutmuş zəkasına qədər özüm tərbiyə edim.

“Övladıma azadlıq hissinin məsuliyyətini aşılamaq istəyirəm”

D.Əhməd: Maraqlıdır, şair Aqşin Yenisey övladını necə böyüdür, necə tərbiyə edir?
- İndidən ona məsuliyyətli azadlıq hissini aşılamaq istəyirəm. İstəmirəm ki, oğlum indi Azərbaycan kütləviliyində dominantlıq təşkil edən zəhmətkeş ataların ərköyün övladlarından biri olsun. Özüm necə 16-17 yaşında ailədən çıxıb öz başımla universitetə qəbul olmuşam, oxuyacağım kitabların siyahısını, baxacağım filmlərin adını, rejissorunun ismini, hansı idman növü ilə məşğul olmağın, hansı qadınla ünsiyyət qurmağın lazım olduğunu müəyyənləşdirmişəm, arzu edirəm oğlum da təkbaşına bunu bacara bilsin. Düzdür, ailənin də müəyyən mənada rolu olub. Cəmi bircə dəfə daxili işlərimə qarışmağa cəhd göstəriblər. Məlum olanda ki, mənim seçimim və yönəldiyim istiqamət daha düşünülmüşdür, onda hər kəs öz işi ilə məşğul olub. Ailədə 8 qardaş, iki bacı olmuşuq. Mənim digər qardaş və bacılarımın seçiminə ailə tərəfindən həmişə hörmətlə yanaşılıb. Kənd mühitində böyüsək də, hətta 15-16 yaşına qədər mən rayon mərkəzinin üzünü belə görməmişdim. Birbaşa kənddən Bakı Dövlət Universitetinə gəlmişəm. İlk dəfə kənddən maşına minib universitetə imtahan verməyə gəlmişəm və qəbul olmuşam.

“Hamı Dədə Qorquda arxayın olub, adqoymaya ciddi yanaşmayıb”

D.Əhməd: Oğlunuz isə Almaniyadan Azərbaycana gəldi...
- Tale belə gətirdi ki, övladımda tamamilə əksinə oldu. Mən Almaniyaya doğru yol götürmüşdüm, o isə geriyə Azərbaycana qayıtdı. Həmid Herisçi demiş, burada da bir mistika var. (gülür) Görünür, bizim ikimizin birləşdiyi bir yer var, o da Bakı şəhəridir. Ramiz Rövşənin yazdığı kimi, “neyləyək başqa bir şəhərimiz yox”. İgiday adına gəlincə, vaxtilə hamı Dədə Qorquda arxayın olub, ona görə adqoyma məsələsinə çox ciddi yanaşmayıblar. Uşaqlar doğulanda adlar artıq konkret olaraq vitrində hazır idi. Əli, Vəli, Pirvəli, Şərqiyyə, Hüsniyyə, Mərziyyə adlarından birini götürüb etiket kimi uşağın üzərinə yapışdırırdılar. Ad qoymaq istedad tələb edir. Yazıya redaktor elə ad, başlıq qoyar ki, o, tamamilə uğursuz yazı olar. Amma elə başlıq qoymaq olar ki, ömründə yazı oxumayanlara belə oxutmaq olar. Ona görə də öz kitablarıma ad qoyanda yazdığım mətndən çox onun adı haqda fikirləşməyə vaxt sərf edirəm. Məsələn, 100 şeirimi sıralayıb hazırlamışam, amma kitaba ad yoxdur. “147 dənə sən” kitabına ad qoymaq barədə fikirləşməkdən o qədər əsəbiləşdim ki, onun adını Şahbaz Xuduoğlunun ixtiyarına buraxdım. Dedim, hansı adı istəsən onu qoy. O da kitabı səhifələyəndə təsadüfən bir şeirin adını görüb, o adı da qoydu. Ondan sonra o kitabın üzünə də baxmadım, çünki adı mən qoymamışdım. O kitabın Dədə Qorqudluğunu Şahbaz bəy etmişdi. Mən şeir dəftərində oğlan və qız adları qeyd etmişdim, dostlarımın övladları üçün təklif edirdim. Öz oğlum üçün İgiday adı yazmışdım. Sonra fikirləşdim ki, yəqin Türkiyə türklərində bu ad var. İnternetdə axtarış verdim, İgiday adında monqol sərkərdəsi çıxdı. 1100-cü illərdə yaşamış sərkərdə idi. Uşaq Almaniyadan Azərbaycana gəldi, mən də onu aparıb daha uzaqlara, Moğol imperiyasına bağladım (gülür).

“Fransız yazıçısı Nobel alır, evdə mən danlanıram”

N.Ehlamqızı: Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatının qalibi elan olundu. Fransız yazıçısı Patrik Modianudur. Azərbaycanda Nobel almağa iddialı yazıçı görürsünüzmü?
- Hər bir Azərbaycan vətəndaşı, az-çox yazı yazmaq qabiliyyəti olan adam kimi bu, məni də düşündürür. Hətta evdəki müzakirələrdə belə söhbət gedir ki, bəs siz nə vaxt Nobel alacaqsınız? Fransız yazıçısı Nobel alır, evdə mən danlanıram (gülür). Ədəbiyyatımızı xalqın sevimlisi, ərköyün övladı şəklinə salmaqla özümüzü dünyadan uzaqlaşdırmışıq. İstəyirik, elə bir ədəbiyyat yaradaq ki, yalnız xalqımız onu sevsin, xeyir-şər məclislərində tərifləsin. Yəni yalnız öz xalqımızı maraqlandıran mövzuların yazıçılarıyıq. Bizim kimi xırda məkanların yazıçılarının mövzuları qloballaşa bilmir. Qabriel Qarsia Markes “Yüz ilin tənhalığı”nda Kolumbiyanın hansısa bir əyalətində baş verən hadisələri baş verənlərin “nə”liyi ilə deyil, “necə”liyi ilə qloballaşdırdı. Bizim ədəbiyyat “aşıq gördüyünü çağırar” milli doqmasından kənara çıxa bilməyib. Həm də Markesin uğurlu bir cəhəti var idi ki, o, dünyada ən çox oxunan 5 dilin birində yazırdı. İspan dili dünya ədəbiyyatında ən aparıcı dillərdən biridir. Məsələn, türk dilini götürək, arealına baxaq, 270 milyondan çox insan bu dildə danışır. Ancaq mən adi türk ədəbiyyatını oxuyanda o ədəbiyyatdan estetik zövq ala bilmirəm. Çünki bizim adi türkcəmizdə belə qarmaqarışıqlıq var. Cümlədə 5 sözdən 3-nü başa düşürsən, sonra cümləni məcbur olub beynində düzəldib oxumalısan ki, biləsən, yazıçı nə demək istəyir. Fazil Kısakürekin “Sakarya” şeiri var: “Su axar yokuşlardan, hep basamak basamak; Benimse alın yazım, yokuşlarda susamak”.
Gecə bunu Azərbaycan dilinə uyğunlaşdırmaq barədə fikirləşirdim. Bizdə “basamaq” sözü yoxdur, pillədir. Necə uyğunlaşdıraq ki, həm şeir musiqisini itirməsin, həm basamak-susamak kimi qafiyə ritmi pozulmasın. Bunu fikirləşə-fikirləşə də yuxuya getmişəm. Özüm özümlə ortaq nəticəyə gələ bilmədim, hansı ki, ortaq türkcəyə gəlmək istəyirik (gülür). Düşünürəm nə qədər ki, xalq üçün əlləşirik, ədəbiyyatımız da elə xalqımıza lazım olacaq. Biz söz, həqiqi ədəbiyyat üçün əlləşməyə başlayanda ədəbiyyatımızın dünya okeanına çıxışı olacaq. Hələ ki, ədəbiyyatımız da Xəzər dənizi kimi qapalı bir hövzədir, dolayı yollarla dünya ədəbi okeanına çıxır. Bizim dilimizin dünya mədəniyyəti ilə ünsiyyətə girməsi üçün Azərbaycan gəmisinin yolunu getməlidir. Bu da çox uzun prosesdir. Bu məsələdə dövlət siyasəti olsa, bəzi şeyləri etmək mümkündür. Söhbət təkcə Nobeldən getmir. Azərbaycan ədəbiyyatının dünya ədəbiyyatında pasportu yoxdur. Biz dünya ədəbiyyatı fonunda qaçaq yazıçılarıq, qaçaqmalçılıqla məşğuluq, bizi istənilən an “həbs etmək” olar. İspan, rus ədəbiyyatının pasportu var. Rusların pasportunda Dostoyevski, Tolstoy, Puşkin var. Bizim pasportumuz isə orta əsrlər dövründə Nizami Gəncəvi olub, o da farsca yazıb. Füzuli qəzəl yazıb, onu da dünyaya çıxara bilmərik. Çünki tərcümə edəcəksən nə xeyri olacaq, tərcümə etməyəcəksən kim başa düşəcək. Üstündə Nizaminin şəkli olan pasportla dünya ədəbiyyatına gedə bilmərik. Bəlkə də, ölkə ərazisində ədəbiyyat referendumu keçirib xalqın səs çoxluğu ilə iki-üç yazıçını seçmək olar.

N.Ehlamqızı: Namizəd qismində blankda kimin adı yazılmalıdır ki, xalq da onu seçsin?
- Bunun çox sadə yolu var. Dünya ədəbiyyatından, Nobel mükafatının verilməsi prosesindən başı çıxan, heç olmasa, 2-3 dil bilən adamlardan ibarət komissiya yaratmaq lazımdır. Azərbaycan cəmiyyəti özünü itirmiş cəmiyyətdir. Heç o komissiyanı da yaratsaq, obyektiv olacağına inanmıram. Orada mütləq intellekt yox, kəsilən qoyunlar, rayondan gələn bal payları, “samaqon” araqlar öz sözünü deyəcək. 2-3 il bundan əvvəl Milli Kitab mükafatı verilməyə başlamışdı. O müsabiqəyə heç vaxt kitab təqdim etmədim. Arqumentim də bu idi ki, orada təyin edilmiş münsiflər heyətinin özü indiyədək cəmiyyətdə bir obyektiv proyektdə iştirak etməyiblər. İştirak etdikləri layihələrdə də ya öz işçilərinə, ya xalauşaqlarına, ya da gələcəkdə kürəkəniləri olacaq oğlanlara mükafat veriblər. Adam tanıyıram ki, prezident təqaüdü almaqdan ötrü ona 1 həftə ərzində 5-10 şeir yazdırıblar, 20 şeirdən ibarət axmaq bir kitabını çıxarıblar. Azərbaycan cəmiyyətində 19 yaşlı oğlan özünə belə bir ədəbi yol seçir. Ədəbiyyatımızın mənzərəsi budur. Siz isə bu mənzərəyə Nobel mükafatı tələb edirsiniz. Biz heç özümüz özümüzə düz-əməlli mükafat verə bilmirik.

“Xəstəxanaya düşənədək özüm üçün yaşayırdım”

D.Əhməd: Müalicədən əvvəl və sonrakı həyatında, çevrəndə hansı yeniliklər, dəyişikliklər oldu?
- Mənim özümü incidən dəyişiklik ondan ibarət oldu ki, tamamilə emosiyadan məhrum oldum. Yaradıcı adama lazım olan ən vacib məfhum məndə yoxa çıxdı. Artıq emosiya, hissiyyat üzünə həsrətəm. Sən zəkası iti, həddən artıq informasiyalı ola bilərsən, amma hissiyyatın yoxdursa, o informasiyanı yaradıcı məhsula çevirməkdə çətinlik çəkəcəksən. Azərbaycan oxucusu bu günə qədər də Füzulidən əl çəkmir. Çünki Füzuli öz hissiyyatı ilə əsərə elə can verə bilib ki, 500 ildir ölmür. Nə qədər mənim kimi şair gəlib Füzulini tənqid edir, “axı nə yazıb, oxudunuz hansı bəşəri duyğunu yaşadınız, həyatınıza, məişətinizə necə təsir elədi” tipli suallar verir, amma onun hissiyyatını heç kəs üstələyə bilmir. Çünki dahiliyin ən böyük keyfiyyəti hissiyyatdır. Müalicə dövründə 3 ay başdan ayağa dərmanla yaşadığım müddətdə hissiyyatdan məhrum oldum. Bilmirəm, bu, müvəqqəti məhrumiyyətdir, yoxsa həmişəlik vidalaşma. Çevrəyə gəlincə, xəstəxanada olanda da artıq müəyyənləşdirdim ki, əvvəlki adamlarla müəyyən münasibətlərdə redaktəyə ehtiyac olacaq. O redaktəni də elədim. Məndən əvvəl də bunu yaşamış yazıçılarımız var. Bataqlıqdan çıxıb həmin bataqlığa təzədən qayıtmaq insanı sevirəm deyib insan başını kəsmək kimi bir şeydir. Sənə bu qədər sevgi, diqqət var, səni ölümdən xilas edirlər, sən isə yenidən bataqlığa qayıdırsan. Xəstəxanaya düşənədək özüm üçün yaşayırdım, bundan sonrakı ömrümü başqaları üçün yaşayıram. O başqaları məni ölməyə qoymadılar.

“Oxucu maşınımızı qumdan çıxartdı”

N.Muradova: Həm də oxucu məsuliyyəti hiss edirsiniz?
- Oxucunun yazıçının şəxsi keyfiyyətlərindən, qayğılarından xəbəri olmur. Bir epizod danışım, yay aylarında nadir hallarda çimərliyə gedirəm, bir dəfə dostumuzla gedəndə maşınımız quma batdı. Bir oğlan uzaqdan bizi gördü, xarici maşını vardı, o avtomobilin özünü xilasetmə kəməri də vardı, mənə yaxınlaşdı ki, sizi tanıyıram, şeirlərinizi oxumuşam, narahat olmayın, sizi xilas edəcəyəm. Maşınımızı qumdan dartıb çıxardı. Mənim üçün bu, gözlənilməz oxucu idi. Bu hörməti heç vaxt itirə bilmərəm. Eləcə də xəstəxanada yatanda, inanın, elə oxucular gəlirdi ki... Zaqataladan, Lerikdən 4-5 tələbə uşaqlar gəlirdilər. Əgər bu müsahibəni oxuyacaqlarsa, hamısına salam deyirəm. O tələbə uşaqlar dedi ki, sizi oxuyurduq, eşidib gəldik. Əvvəllər Azərbaycan oxucuları haqda kəskin tənqidi fikirlər deyirdim, onların yanında o fikirlərə görə utanırdım. Deməzdim ki, oxuculara münasibətim 180 dərəcə dəyişib. Amma oxucu öz şairini, yazıçısını yalnız ölüm ayağın xatırlayırsa, bu da yaxşı deyil. Yəni mütləq bu yazıq ölməlidir? (Gülür).

D.Əhməd: Amma oxucularınla görüş keçirib təqdimat da keçirmirsən.
- Vallah, yekəxanalıq kimi çıxır. Şeirdir yazdım, oxucuya təqdim etdim, istəyir oxusun, istəyir cırsın atsın. Kitabı bəzəyim, əynini-başını düzəldim, özüm də əsərimin yanında şəkil çəkdirim və deyim “buyurun, məndən qaynaqlanır?” (gülür). Bir şeyi də deyim, adam öz əsərlərinə Hitlerin alman xalqına baxdığı gözlə baxmağı, əsəri yeri gələndə cırmağı bacarmalıdır. Qoqol “Ölü canlar”ı 4 dəfə cırıb təzədən yazıb.

“Şeir yaza bilməyən adamlar ona həmişə yuxarıdan aşağı baxır”

Vəfa Babasoy: Çox zaman deyirlər ki, köşə yazarlığı yazarın istedadını tükədir, istedad köşələrdə məhv olur. Siz necə düşünürsünüz?
- Əslində, burada bir balaca həqiqət var. Amma çoxlu yazmaq yaxşı istedadı itiləyir. Köşə, yaxud şeir yazmağının fərqi yoxdur. Yazı vərdişlərinə yiyələnməkdən ötrü adi məktub da yazmalısan. Son zaman yazılarda yazarın “mən”i həmişə qabaqdadır. Yaşıdlarım birinci şəxsin dilindən yazır, ikinci şəxsin dilindən danışa, ikiləşə bilmir. Bu, əslində, ədəbiyyat adamı üçün xəstəlikdir, adını nevroz, psixoz nə istəyirsiniz qoyun, amma bu, xəstəlikdir. Şekspirin uğuru ondadır ki, nəinki ikiləşə, yüzləşə, minləşə bilib. “Hamlet”də görün nə qədər adam danışır, hərəsinin də öz dünyası, danışığı, düşüncəsi var. İstedad yoxdursa, nəinki köşə, hətta tapmaca janrı da adamı tükədə bilər. Sovet imperiyası dağılanda biz sərhəd bölgəsində yaşadığımıza görə sürü ilə rus tanklarının köçünü görmüşük, tankların köçü zamanı o gurultulu vahiməni, imperiyanın öz-özünə sıxılmasını canlı şəkildə çatdırmaq üçün istedad mütləq götür-qoy etməlidir. Bunu yazmaq üçün bəzən 1-2 həftə fikirləşməlisən. Bu vaxt birdən həyat yoldaşım gəlib deyir ki, İgiday gecə pəncərənin qabağında yatıb soyuq dəyib, həkim dedi 50 manata gəlib uşağa baxa bilərəm. 50 manatı haradan qazanmalıyam? Roman, epopeya-zad hamısı getdi işinə, tez iki köşə yazmalı, birini bu sayta, birini o biri sayta göndərməliyəm, İgidaya dərman almalıyam. İkisindən birini seçməlisən: ya ədəbiyyat yolunda övladını qurban verməlisən, ya da ədəbiyyatı qurban verib öz övladını xilas etməlisən. Haqqımızda deyirlər ki, Azərbaycan xalqı şair xalqdır. Doğrudan da, belə olsaydı, mənim köşələrimə yox, şeirlərimə qonorar verərdilər. Şeirlərimin puluyla dolanardım. İndiyədək Azərbaycanda çap olunmuş şeirlərimə görə cəmi bir dəfə “Ulduz” jurnalında 3, ya 4 manat qonorar almışam. Ona görə yazıq yazıçı məcburdur ki, İgidaylarını qorumaqdan ötrü köşə yazsın. Mən gənc yazarlarla söhbət edəndə deyirəm ki, istedadlı olub-olmadığınızı şeir yazmaqla müəyyənləşdirməyin. Şeirdə şair 15-20 faiz iştirak edir. Atmosfer kimi bir şeydir şeir, yuxu kimi o özü şairi seçir. Hər yer şeirdir. Şairlik hamıda var, baxır snayper göz kimdədir. Şeirdəki uğurunu mətndə və köşədə qazana bilmirsənsə, sənin istedadın hələ şübhəlidir. İstedad elə bir şeydir ki, 20 vərəqin içində elə bir cümlə yaza bilərsən ki, o cümlə ilə ədəbiyyat tarixinə və oxucu şüuraltısına düşə bilərsən. Bizim hörmətli professor Nizami Cəfərov belə bir söz demişdi ki, şeir yaradıcılığın ən primitiv formasıdır. Bəli, yaza bilməyənlər üçün belədir. Şeir yaza bilməyən adamlar ona həmişə yuxarıdan aşağı baxır. Çünki o zəhməti, şeirin ağrısını, əzabını heç vaxt yaşamayıb. Şairdə ağrını hiss edən gizli orqan var. Mənim qaraciyərim 8 sm uzanmışdı, amma ağrı hiss etmirdim, çünki onda sinir sistemi yoxdur. İstedad şairin ikinci sinir sistemidir, sanki. Mən cəmiyyətdəki eybəcərlikləri hiss etməmək üçün keyidici dərman kimi içirdim. Küçəyə çıxanda içib çıxırdım ki, ətrafımda gördüyüm eybəcərliklər mənə öldürücü təsir etməsin. İndi ayılmışam, yaşaya bilmirəm. Bu nə insanlardı, niyə belə yaşayırlar?

“Mirşahinin sualları ölüm mövzusuna daha çox yaxın idi”

D.Əhməd: Müalicə müddətində verdiyin müsahibələri sonradan izləmisən? Çünki Mirşahin Ağayevlə olan müsahibə cəmiyyətdə birmənalı qarşılanmadı. Yataqda insanlar səni o cür görmək istəmirdi. O müsahibəyə özün izn verdin, yoxsa məcbur qaldın?
- Yox, məcbur qalmadım. Mərkəzi Gömrük Hospitalına köçəndə Mirşahin zəng vurdu ki, gəlib həm özünlə söhbət etmək istəyirik, həm də görək həkimlər nə deyir. Mən də etiraz eləmədim. Nitqim üstümdə idi, danışa bilirdim. Mirşahinin sualları ölümə daha çox yaxın idi. Bayaq dedim, emosiyam ölüb, onun bir səbəbi də var ki, mən insanın ən ali hissini yaşadım, o, ölüm hissi idi. Mən həkimlərlə söhbət edəndə deyirdilər ki, bizimlə danışdığın yerdə komaya düşüb həyata vidalaşa bilərsən. Xəstəxanın baş həkimi Mirşahinlə söhbətində demişdi ki, bu xəstənin vəziyyəti 99 faiz ölümdür, adına möcüzə deyilən 1 faiz qalıb, biz o 1 faizlə məşğuluq. Mən orda gördüm ki, ölüm ağrısız bir şeydir. Deyirlər ki, insanın ölüm anında bütün həyatı gözünün qabağından keçir, hamısı boş söhbətdir. İnsan heç nəyi xatırlamır, heç bir şeyi yadına salmaq istəmir. Bədii formada söyləyirlər ki, insan ölüm anında özünə hesabat verir. Şəxsən mən ölümlə həyatın sərhədinin sıfır nöqtəsindən qayıtmış adam kimi deyirəm ki, heç bir hesabat yoxdur, səni o tərəfdə heç kəs gözləmir. Nə var idisə burda vardı, gözləyənlər də, səni yola salanlar da burda qaldı. Orda ya yoxa çıxacaqsan, ya da Kafkasayağı boşluğa düşəcəksən. Ölüm ayağında məndə nə cəhənnəm, nə də cənnət duyğusu oyandı.

D.Əhməd: Orada yaşadığın hisslər gələcəkdə hansısa əsərə yansıya bilər?
- Mütləq olacaq. Elə bir şeirim, yaxud nəsr yazım yoxdur ki, orada uydurma, təxəyyül suyu olsun. Mütləq öz yaşadıqlarımı, öz üzərimdə sınaqdan keçirdiyim hissləri yazıram, ədəbiyyatdakı müxtəlif texniki fəndlərdən istifadə edib bu və ya digər şəkildə yazmağa çalışıram. Xəstəxanada özümə gələndə kompüter aparıb yazmağa başladım. İndi əlimin altında çap olunmamış xeyli yazı var.

“Tural Abbaslının bir cümləsi müxalifətin 20 illik strategiyasıdır”

D.Əhməd: Azərbaycanda siyasi prosesləri izləyirsən? Məsələn, Müsavat partiyasında başqan seçkiləri keçirildi, indi də müzakirə mövzusudur.
- Azərbaycandakı, xüsusilə müxalifətdəki özünə siyasətçi deyənlər məhz siyasi baxımdan o qədər də maraqlı deyil deyə çox izləyə bilmirəm. Müsavatdakı Tural Abbaslının bir cümləsi bizim müxalifətin növbəti 20 illik strategiyasını müəyyənləşdirdi mənim üçün. Adam müsahibəsində dedi ki, 20 ildir xalq eyni adamların çıxıb eyni tribunadan eyni sözləri deməsindən bezib, növbəti 20 ildə eyni sözləri, eyni tribunadan deyəcək başqa adamlara ehtiyac var. Bu, Azərbaycan müxalifətinin gələcək 20 illik siyasətini müəyyənləşdirən ən gözəl cümlədir. Bu cümləni oxuyandan sonra daha orada kimin başqan, kimin başqan yardımçısı olması ilə maraqlanmağa ehtiyac yoxdur.

N.Ehlamqızı: Seymur Baycanla, Əli Əkbər Müsavat Partiyasının üzvüdür. Sizin hansısa partiyaya üzv olmaq istəyiniz yoxdur?
- İstər iqtidar, istərsə də müxalifət partiyalarının fəaliyyətini izləyirəm. Özüm Azərbaycanın Cümhuriyyət Xalq Partiyasının üzvüyəm. Sadəcə, o partiyaya Atatürkün və dostlarımın xatirinə üzv olmuşam.

“Əli Kərimlinin siyasətinin fiasko olduğunu deyəndə dava düşdü”

N.Ehlamqızı: Bəla da ondadır ki, partiyaya dostluq xətti ilə gedirlər...
- Elə bilməyin ki, Müsavatda elektorat hər gün qapını sındırır ki, bizi üzv qəbul edin. Orada da elə dostlar, tanışlardır da. Mən hansısa partiya liderinin müavini oluram, bütün qohum-əqrəbamı ellikcə üzv yazılmağa məcbur edirəm. Kim xüsusi təəssübkeşlik ilə partiyanın siyasi addımları və uğurlarına görə gedib üzv olur? Tutalım, Azərbaycanda hər hansı partiyada aktiv siyasi fəaliyyət göstərmək istəyirəm, hansı partiyaya üzv olum? Məsələn, Müsavatın son 2 ildə qarşısına qoyduğu məqsəd nədir? Əgər partiyanın məqsədi yalnız iqtidar pisdir, biz yaxşıyıq prinsipiylə hakimiyyətə gəlməkdirsə, indi dünyanın heç yerində siyasətdə belə tezis işləmir. Mən həmişə görmüşəm ki, Azərbaycan iqtidarı müxalifətindən daha açıq beyinli, qlobal dünyaya meyllidir. Vaxtilə müəyyən aldadılmış dini dairələrin Azərbaycan ədəbiyyatına, mətbuatına, söz, fikir adamların şəxsi həyatına zorakı müdaxiləsini tənqid edəndə müxalifət həmişə bizimlə əks cəbhədən döyüşürdü. Haqqımızda ən pis fikirlər Azərbaycan müxalifətinin qəzetlərində yazılırdı. Ki, bunlar əxlaqsız, tərbiyəsiz, dinsizdirlər. “Mən Seymurun filan əsərini bəyənmirəm” fikrini yazmaq olar, bu, başqa məsələdir. Bir də var şəxsi cəmiyyətin gözündən salmaqdan ötrü təhqir etmək. Ömrümdə bircə dəfə bir məclisin bədii hissəsində bir-iki siyasi fikrimi dedim, fikirlərimə görə dava düşdü. Müxalifət gəncləri üstümə tökülüşdülər, 5-6 nəfər məni döydü. Ağzım-burnum qan içində idi, mən tək, onlar çox, sir-sifətimi vurub partlatmışdılar, 1 həftə evdən çölə çıxa bilmədim. Orada fikirlərimi demişdim. Məsələn, Əli Kərimlinin apardığı siyasətin başdan-ayağa fiasko olduğunu, savadsız, təcrübəsiz gənclərin türməyə açılan qapısının qapıçısı olduğunu söylədim. O, qapını açır, bir ucdan həbsə gedən gənclər, o biri ucdan qocalıb çölə çıxırlar. Bu gənclərin nə beynində, nə də həyatında, siyasi görüşlərində irəliləyiş yoxdur.

N.Ehlamqızı: Ötən il mitinqlərlə bağlı Seymur Baycanla mətbuat səviyyəsində “söz atışmaların” olmuşdu. İndi aranız necədir?
- Seymur, sadəcə, mitinqdə iştirak edən gənclərin diqqətini özünün, yaradıcılığının təbliğinə yönəltməkdən ötrü məni aşağılayırdı ki, onların gözündə özünün Hitlersayağı abidəsi ucaldılsın. Bunu da bacardı, mən də lal-dinməz yanaşdım. Seymurun bir ictimai xadim kimi yox, yazı adamı kimi o təbliğata, gəncliyin dəstəyinə ehtiyacı var idi. Azərbaycan gənc yazarları, içi mən qarışıq, belə səfeh şeylərlə öyünürlər: Mənim yazım onun yazısından 3 dəfə çox oxundu. Mənim buna ehtiyacım yoxdur. Öz əmim oğlu əsgər idi, hərbi xidmətdə ölmüşdü. Onun valideynlərinin sözü ilə Facebook-da status yazmışdım. Sonradan məlum oldu ki, onların dediyi ekspertiza rəyi deyil. İstənilən ölümdə bir yıxılma, bir təsadüf ola bilər. Valideyn isə o təsadüfi görmür, o düşünür ki, əsgərlikdə ölübsə, deməli, onu öldürüblər. Seymurla indi aramız yoxdur, o, Tiflisdə yaşayır. Seymurun digər dostları da mənimlə razılaşar ki, o, ipinin üstünə odun yığılası adam deyil, ondan ənənəvi dostluq, yoldaşlıq gözləmək, sadəcə, əbləhlikdir.

D.Əhməd: Xalq sənin mötərizələrin üçün çox darıxıb. Facebook-a nə zaman qayıdacaqsan?
- Açığı ehtiyac hiss eləmirəm. İnsan da musiqi aləti kimi bir şeydir. Onun da gərək sarı simi tərpənsin ki, səsi çıxsın. Facebook-a gəlincə, daxili tələbatım yoxdur. Mən özüm də ünsiyyətə meylli adam deyiləm. Evdə də məni danlayırlar ki, üç gündür niyə danışmırsan. Kənddə yarım saat ağacın altında quşun səsinə qulaq asmaq, təbiətlə baş-başa qalmaq istəyəndə dərhal evdə pıçhapıç başlayır ki, uşağa nəsə oldu, ağıl duası yazdırmaq lazımdır (gülür).

Nərgiz EHLAMQIZI

Foto: Elçin MURAD