Dünyanın ən yüksək nöqtəsində qorxunc fəallıq: Sürətlə böyüyür

Dəniz səviyyəsindən 8.85 km yüksəklikdə yerləşən Everest Yer kürəsinin ən hündür dağıdır.

Teleqraf.com xəbər verir ki, elm adamları dünyanın ən yüksək zirvəsinin hələ də fəal olduğunu, qalxma prosesinin davam etdiyini deyirlər.

Everest və Himalay silsiləsi təxminən 50 milyon il əvvəl Hind yarımadasının Avrasiya ilə toqquşması zamanı başlayan maneəsiz yüksəlişini davam etdirərkən, Everest gözləniləndən daha çox böyüyür. Alimlər bu fenomenin səbəbini bildiklərini düşünürlər, onlara görə, bu, yaxınlıqdakı iki çay sisteminin birləşməsi ilə əlaqədardır.

Tədqiqatçılar təxminən 89 000 il əvvəl Kosi çayının Arun çayı ilə birləşdiyi vaxt regional çay sistemindəki bu dəyişiklik nəticəsində Everestin təxminən 15-50 metr yüksəldiyini təxmin edirlər. Bu o deməkdir ki, artım tempi ildə təxminən 0.2-0,5 millimetrdir.

Elm adamları bu geoloji prosesi “izostatik gerisıçrayış” adlandırırlar. Bu, Yer qabığından yuxarı qalxan quru kütlələrinin hərəkəti ilə əlaqədardır, bu halda səthin çəkisi azalır. Yer qabığı planetin ən maye təbəqəsi, əsasən isti, yarı maye süxurlardan ibarət mantiyanın üzərində yerləşir.

Çaylar zamanla (Kosi və Arun) yön dəyişdirərək, böyük həcmdə qaya və torpaq daşıyan sürətlənmiş eroziyaya gətirib çıxarıb, bu da Everest yaxınlığındakı ərazinin çəkisini azaldıb.

Birləşmiş çay sisteminin əsas dərəsi Everestdən təxminən 45 km şərqdə yerləşir. Çay sisteminin təkamülünü araşdıran tədqiqatçılar hesablayıblar ki, izostatik gerisıçrayış Everestin illik artım tempinin təxminən 10 faizini təşkil edir. Üstəlik, bu geoloji proses təkcə Himalay dağlarına xas deyil.

London Universitetinin geologiya üzrə fəlsəfə doktoru, tədqiqatın həmmüəllifi Adam Smitin sözlərinə görə, GPS ölçmələri Everest və Himalay dağlarının qalan hissəsinin davamlı yüksəlişini göstərir. Külək, yağış və çay axını kimi amillərin yaratdığı davamlı səth eroziyanı aradan qaldıra bilər. Smit deyir ki, bu eroziya davam etdikcə, Everestin qalxma prosesi sürətini artıracaq.